Maria Magdalena
Kleef-Gelre, 1505-1515
Utrecht, Museum Catharijneconvent, ABM bh268

Voorzichtig tilt Maria Magdalena de deksel van de zalfpot, zodat de bijzondere geuren vrijkomen. Haar modieuze jurk hangt weelderig om haar lijf en haar lange haren golven onder het dunne kapje uit. In de plooien van haar jurk hangt een rozenkrans, als symbool voor de kracht van haar geloof. De reukbol onderaan de rozenkrans gebruiken rijke middeleeuwers om onaangename geuren te verdoezelen.

text in exhibition

Maria Magdalena : de tentoonstelling

2021

On display now

Klooster begane grond gang Oost

ABM bh268

beeld

Maria Magdalena

onbekend (Kleef-Gelre)

1505 - 1514

eikenhout, verf, metaal

schenking

1862

Maria Magdalena is staande voorgesteld, rustend op haar linkerbeen. Ze neigt het hoofd iets naar rechts. Ze draagt de zalfbus in haar linkerhand en tilt met de rechter het deksel ervan op. De bus is versierd met drie geprofileerde randen, het deksel met knorren. De heilige staat op een met zigzag-groeven bewerkt grondje waarvan de rand met parallelle, diagonale groeven is afgewerkt, uitgezonderd het gladde middengedeelte.

De heilige draagt een lang bovenkleed dat nauw om de taille sluit en naar beneden ruim neervalt. Het heeft korte mouwen met franje, waarin wijde gespleten siermouwen. In de siermouwen zijn de wijde mouwen van het onderkleed zichtbaar, die met knoopjes gesloten manchetten hebben. Maria Magdalena heeft het bovenkleed opgenomen onder haar linkerarm zodat het over de voeten vallende onderkleed zichtbaar is. In de v-hals van het bovenkleed een geplisseerd hemd dat met een knoopje is gesloten. Haar mantel, waarvan de uiteinden zijn voorzien van franje, ligt over haar linkerschouder en is onder haar linkerarm doorgetrokken. Het andere uiteinde hangt over haar rechterarm. Om haar middel een geknoopte sjerp met kwasten aan de uiteinden en een afhangende rozenkrans, waaraan een reukbal hangt. Over het loshangend haar een glad aansluitend kapje met kinband, dat in de nek lang is en wijd uitloopt.

Polychromie:
Sporen van witte grond.

Techniek:
Het beeld is aan de achterzijde uitgewerkt.
De kern ligt rechts vooraan in de grond. Het stuk is mogelijk snel na het snijden gaan scheuren: in de achterzijde rechts onderaan twee grote ijzeren nagels, wellicht om een spie vast te zetten in een grote scheur, die recent bij restauratie is gedicht. Iets daarboven het gat van een nagel. Helemaal bovenaan in die voormalige scheur een houten pinnetje. Achter in het hoofd drie spijkertjes om een spie vast te zetten.

Staat:
Aanvullingen: vele overlangse invoegingen in de radiale scheuren, vooral in het gezicht, aan de achterkant van het hoofd, en aan de achterzijde over de gehele lengte. Iets onder het midden aan de voorzijde is een rechthoekig gedeelte ingezet in de plooien van de mantel en het bovenkleed. Rechts vooraan in de grond en in het deel zonder groeven middenvoor zijn delen aangevuld. Achter in het hoofd is een stukje ingezet. Aan de achterzijde twee moderne noppen voor rechtstand. De voorrand van het kapje lijkt bijgesneden.
Afgebroken: de pink en ringvinger van de linkerhand, de pink van haar rechterhand, een stuk van de linkermouw en van de rechtersiermouw, een stuk van de mantelrand links, een stuk van de kap aan de rechterzijde en van de rechterschoen (bijgewerkt).

Inv. Rientjes: 2de helft 16de eeuw; Kleefs, ca. 1530.
Vogelsang 1911: mogelijk Noord-Nederlands, ca. 1530. Vogelsang ziet nog sporen van polychromie. Het later door mw. Becker ingevoegde stukje in de grond is op de foto nog aanwezig.
De Jonge 1921: Nederrijns.
Bouvy 1947: Wellicht Kleefs. Het zou vooral verwant zijn aan een Mariabeeld uit de coll. Noll. [Van Vlierden: Bouvy doelt verm. op een Maria van een Verkondiging (Frankfurt, Liebieghaus, inv.nr. 364: zie Leeuwenberg 1942-1, afb. 5 en Aken 1996, cat.nr. 7) De houding is globaal vergelijkbaar. Kleef, ca. 1510, omgeving Douvermann.]
Timmers 1947: als vb. van Maria Magdalenafiguur.
Timmers 1949: Gelders, 16de eeuw.
Arnhem 1952/53: Kleef, ca. 1530.
Eindhoven 1953/54: Gelders-Kleefs, ca. 1530.
Bouvy 1959: Kleefs; vergelijkt het qua plooibehandeling met ABM bh251 (Christoffel) en ABM bh519 (Twee Apostelen). Ziet het als een voortzetting van de door hem zogenoemde "droge richting" in de Kleefse beeldhouwkunst.
Utrecht 1962 (Bouvy): Kleefs-Gelders, ca. 1530.
's-Gravenhage 1963: id.
Utrecht 1974: Id.
Keulen 1975: Id. De rozenkrans ofwel "Psalter mit Bisamapfel" wordt vergeleken met die op portretten van Barthel Bruyn.
Utrecht 1988: dat./herk. id.
Van Vlierden 1994: id.
Scholten 1999: als voorbeeld voor reukbol.

De overlangse invoegingen en het rechter ingezette stuk in de grond zijn aangebracht tijdens de restauratie door mw. Becker (Delft) in 1996. Van de restauratie van Mares (aangetekend zonder datum op het inv.vel) zijn geen nadere gegevens bekend.

Maria Magdalena : Kroongetuige, zondaar, feminist  (Lieke Wijnia), 2021, p. 70, afb. 44Mary Magdalene : Chief Witness, Sinner, Feminist  (Lieke Wijnia), 2021, p. 70, afb. 44Goddelijke inspiratie : Russische ikonen ontmoeten westerse kunst (10 april - 4 augustus 2013)  (Désirée M.D. Krikhaar), 2013, Zaal 7, cat. nr. 3Divine inspiration : Russian icons meet western art (10 April - 4 August 2013)  (Désirée M.D. Krikhaar), 2013, Zaal 7, cat. nr. 3Huusraet : het stedelijk woonhuis in de Bourgondische tijd  (B. Dubbe), 2012, p. 211, afb. 11-05Bijbelse vrouwen in de kunst  (Klazina Dieuwke Botke), 2006, afb. 56Uit het goede hout gesneden : religieuze houtsculptuur uit het Museum Catharijneconvent Utrecht in dialoog met de Gruuthusecollectie  (M. Parez), 2004, p. 36-37Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent, ca. 1200-1600  (Marieke van Vlierden), 2004, p. 176, 184, 297, 333, 335Reizende meesters uit de Lage Landen  (Frits Scholten), 2004Verzamelen van middeleeuwse kunst in Nederland 1830-1903  (Barbara Kruijsen), 2002, p. 176Erasmo en España : la recepción del humanismo en el primer Renacimiento español [tentoonstellingsbrochure]  (Teófanes Egido), 2002, p. 334, afb.The image of Christ  (Gabriele Finaldi), 2000, p. 138, afb. 35A sense of heaven : 16th-century boxwood carvings for private devotion  (Frits Scholten), 1999, p. 16-17, afb.Middeleeuwse houten beelden: ambacht en techniek  (Marieke van Vlierden), 1994, afb.Helse en hemelse vrouwen : schrikbeelden en voorbeelden van de vrouw in de christelijke cultuur  (Marlies Caron), 1988, cat. nr. 76, p. 65, afb. 50Het leven in de late Middeleeuwen , 1974, cat. nr. 189Kunst uit kerkelijke musea in Nederland  (H.J.A.M. van Haaren), 1963, cat. nr. 144Beeldhouwkunst : Aartsbisschoppelijk Museum Utrecht  (Désiré Bouvy), 1962, cat. nr. 240, afb. 82De Nederlandse beeldhouwkunst  (Désiré Bouvy), 1959, p. 45-70, m.n. p. 60Onze beeldhouwkunst der late middeleeuwen  (Désiré Bouvy), 1953, cat. nr. 15Nederrijnse kunst der late middeleeuwen , 1952, cat. nr. 29Houten beelden : de houtsculptuur in de Noordelijke Nederlanden tijdens de late middeleeuwen  (J.J.M. Timmers), 1949, p. 31, pl. 43Symboliek en iconografie der christelijke kunst  (J.J.M. Timmers), 1947, nr. 2152, p. 964De middeleeuwsche beeldhouwkunst in de Noordelijke Nederlanden  (Désiré Bouvy), 1947, p. 135Beeldhouwwerk in het Aartsbisschoppelijk Museum [De Jonge]  (C.H. de Jonge), 1921-1922, p. 176, afb. 25Holzskulptur in den Niederlanden, 1: das Erzbischöfliche Museum zu Utrecht  (W. Vogelsang), 1911, nr. 131, pl. XV500 Jahre Rosenkranz : 1475 Köln 1975 [mit Nachtrag zum Katalog] , cat. nr. A12, afb. 12

Have you noticed a mistake or do you have any further information about this object?
Let us know!