Not on display in the museum

ABM bh328

beeld

Maria onder het kruis

onbekend (Zuid-Nederland)
onbekend (Brussel) plaats vervaardiging onzeker

1490 - 1509

notenhout, verf

schenking

1895

Maria is staande voorgesteld, rustend op haar linkerbeen. Zij heeft het hoofd iets naar links gebogen. Met haar linkerhand trekt zij haar mantel wat dichter om zich heen, met haar rechter houdt zij een slip ervan op. Ze staat op een kleine, veelhoekige, met zigzaggroeven aangeduide grond.

Ze heeft haar mantel, die tevens over haar hoofd is geslagen, opgenomen onder haar linkerarm. Mantel en bovenkleed vormen afwisselend onregelmatig v-vormige en verticale plooien. Onder de mantel draagt ze een lang, ruimvallend gewaad en onderkleed. Haar hoofd is tevens omhuld door sluier- en kindoek.

Polychromie:
Minieme sporen van polychromie. Resten witte grond. Blauw op de mantel, aan de buitenzijde rechts en links aan de binnenzijde van een plooi blauw op zwarte grond. Aan de buitenzijde van de mantel links rood.
Op de grond restjes groene verf (2 lagen?).

Techniek:
Aan de achterkant vrijwel vlak afgewerkt. De kern ligt iets naar links in het werkblok.
Werkbanksporen?: net naast de kern in het standvlak een zeer diep gat, doorsn. ca. 2 cm, taps toelopend, ca. 23 cm diep.

Staat:
Een uitgebroken, originele spie bij de linkerhand is weer ingelijmd.
Afgebroken: een stukje van de sluier en delen van de grond.
Aan de onderzijde, achterzijde en rechter zijde gespleten. Vijf gaten (deels) met restanten van spijkers in het standvlak. In de achterzijde onderaan twee schroefgaatjes, in de achterzijde van het hoofd één.
Het beeld is wormstekig en gescheurd; forse scheur door Maria´s rechterarm en linkerhand.

Maria is een fragment van een Calvarie-groep, oorspronkelijk bestaande uit drie losse beelden: Christus aan het kruis, Maria en Johannes.

Inv. Rientjes: 15de eeuw; later, Noord-Nederland, eind 15de eeuw; later: Noord-Nederland, begin 16de eeuw.

Vogelsang 1911: Noord-Nederland, eind 15de eeuw.
Leeuwarden 1947: Noord-Nederland, begin 16de eeuw, eikenhout.
Recklinghausen 1958: Noord-Nederland, eind 15de eeuw, eikenhout.
Utrecht 1962 (Bouvy): Noord-Nederland, begin 16de eeuw, notenhout.
Van Weezel Errens 1987: Noord-Brabant, begin 16de eeuw. Hij vergelijkt het stuk met een Maria uit Aken (drapering; Brussel, omgeving Jan Borman?, ca. 1500, Suermondt-Ludwig-Museum inv.nr. SK244; zie Aken 1977, nr. 111) en een stuk uit Hoogitter, St.-Laurentiuskerk (Brussel, omgeving Jan Borman (?), ca. 1490-1500; zie Leuven 1971, nr. NB/5). Vanwege het gebruikte materiaal denkt hij aan Noord(?)-Brabant. De handhouding van Maria vergelijkt hij met een Canonblad met kruisiging, Elzas, 1485. Invloed van de grafiek op de iconografie acht hij niet uitgesloten. Aan de hand van de plooival dateert hij het stuk in het begin van de 16de eeuw.
Van Weezel Errens 1988: Tussen 1911 en 1958 geloogd, waardoor het is gebarsten.
Lissabon 1992: Noord-Nederland, begin 16de eeuw. Merkt op dat notenhout in de Noordelijke Nederlanden minder vaak werd gebruikt.
Parijs 1993: id.

Vriendelijke mededeling Dr. Reinhard Karrenbrock (Bischöfliches Generalvikariat Münster, 2001): Zuid-Nederland, Brussel (?). Ook hij ziet verwantschap met de Maria onder het kruis in het Suermondt-Ludwig-Museum te Aken. Tevens met een kleine Maria en Johannes onder het kruis in het Schnütgen-Museum te Keulen en met BMRb1a (zie aldaar).

Van Vlierden: Op de foto in Vogelsang 1911 is te zien dat het beeld nog gepolychromeerd was en op een nu verdwenen, gemarmerde sokkel stond. In vergelijking met de foto in Vogelsang staat de scheur door de linkerhand nu veel verder open. Ook de stukjes uit de sluier bij het gezicht en rechts uit het grondje ontbreken niet of zijn nog aangevuld. Vergelijking met de afbeelding in Recklinghausen 1958 leert dat het stuk toen was afgeloogd en van sokkel ontdaan. De scheur door de rechterhand staat al ver open. Het nu verdwenen stukje van de sluier is nog aanwezig. De stukjes van de grond zijn wel al weg. Mogelijk waren dit latere aanvullingen.

In de hangmap zit een brief van de Phaidon Press uit 1968 waaruit blijkt dat deze sculptuur gepubliceerd is in de Collected Writings van Otto Benesch. Ook zit hier een fotokopie bij van een Engelstalige publicatie waarin het stuk Utrechts wordt genoemd. Beide (?) publicaties zijn niet in de bibl. en in UB niet vindbaar, ook niet in de Collected Writings.

A.J. Aukes was in 1869 secretaris van het aartsbisdom en werd secretaris van het Sint-Bernulphusgilde (zie Looijenga 1991, p. 342). Tussen 1889 en 1910, (zijn sterfjaar) was hij deken te Leeuwarden (zie Van Weezel Errens 1987, p. 187.)

Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent, ca. 1200-1600  (Marieke van Vlierden), 2004, p. 181, 282L' art en Hollande au temps de David et Philippe de Bourgogne : trésors du musée national Het Catharijneconvent à Utrecht  (Henri Defoer), 1993, p. 115, cat. nr. 46Fasciculus temporum : arte tardo-medieval do Museu Nacional Het Catharijneconvent de Utreque  (Helen Wüstefeld), 1992, cat. nr. 64, afb. 113Middeleeuwse houten beelden uit Friesland  (Dolf van Weezel Errens), 1988, p. 98-110, m.n. nr. 12, afb. 12Geert Grote en de moderne devotie  (Marlies Caron), 1984, voorwerpenlijst p. 9, cat. nr. 152Beeldhouwkunst : Aartsbisschoppelijk Museum Utrecht  (Désiré Bouvy), 1962, cat. nr. 146, afb. 51100 Hauptwerke aus dem Erzbischöfliches Museum zu Utrecht , 1958, cat. nr. 25, afb.Vijf eeuwen kerkelijke kunst : Jubileum-tentoonstelling Friesch Museum Leeuwarden : Frisia Catholica , 1947, cat. nr. 44Holzskulptur in den Niederlanden, 1: das Erzbischöfliche Museum zu Utrecht  (W. Vogelsang), 1911, nr. 40, pl. XXVIMiddeleeuwse beelden uit Friesland : losse middeleeuwse houtsculptuur waarvan de vroegst bekende verblijfplaats in de provincie Friesland is : een kunsthistorische inventarisatie  (Dolf van Weezel Errens), doct.scriptie, p. 178-89

Have you noticed a mistake or do you have any further information about this object?
Let us know!