Not on display in the museum

ABM bh332

beeld

Anna-te-Drieën

onbekend (Oost-Nederland)

1490 - 1499

eikenhout, verf

schenking

1871

Anna zit op een bank met geprofileerde randen en houdt een boek in haar rechterhand. Haar linkerhand rust op de rug van de kleinere Maria, die rechts, iets lager op twee kussens zit. Met haar rechterhand ondersteunt Maria het armpje van het verdwenen Christuskind, dat met zijn rechterhandje in Anna's boek bladert. Aan de sporen op de mantels van Maria en Anna is af te leiden dat het kind oorspronkelijk met de ene voet op de schoot van Maria en met de andere voet op de schoot van Anna stond. De groep is geplaatst op een kleine, met zigzag-groeven aangeduide grond.

Anna en Maria dragen beiden een lang gewaad en een mantel die naar rechts over de schoot is gedrapeerd. Anna's hoofd is bedekt door een strakke hoofddoek, een kindoek en een sluier die los over haar hoofd en schouders ligt. Haar gewaad is gegord. Aan haar rechtervoet een puntige schoen. Maria draagt op haar lange, golvende haren een kroontje. De halsuitsnijding van haar kleed is hoekig. Haar rechterschoen steekt in een puntige trip.

Polychromie:
Minieme sporen van witte grond.

Techniek:
Aan de achterzijde vlak afgewerkt (zaag- of kliefsporen). De kern ligt in het beeld, iets naar links, ter hoogte van de scheur in het grondje. Een kopse spie in Anna's linkerhand.
Werkbanksporen: Aan de achterkant boven in het hoofd van Anna een schuin naar binnen gericht gat, doorsn. 3 x d. 7 cm; in dat van Maria een klein, ondiep gaatje. In het midden van het standvlak een gaatje, doorns. 0,5 x d. 5 cm.

Staat:
Anna's linkerschouder is deels gescheurd, met een nagel weer bevestigd en aan de achterzijde opgevuld met spieën. Invoeging in Maria's linkerschouder en in het haar. De bovenkant van het hoofd van Maria is afgezaagd.
Ontbreken: de linkerhand van Maria (oorspr. (?) pengat aanwezig, doorsn. 0,8 x d. ca. 4,5 cm).
Afgebroken: het grootste deel van het kind (vm. bijgewerkt). Het beeld is aan de linker- en rechter, en onderzijde wormstekig. De grond aan de voorkant is sterk gescheurd vanuit de kern. Ook kleinere scheuren in de figuur van Anna. Boven in de rug een schroefoog, waarnaast een gat.

Inv. Rientjes: laatste kw. 15de eeuw; later: Oost-Nederland, begin 16de eeuw.

Vogelsang 1911: Noord-Nederland, ca. 1460. Op de foto is nog een later toegevoegde hand zichtbaar.
Lüthgen 1917: Nederlands/Nederrijns, in verband gebracht met een groep beelden in de omgeving van de Meester van de Emmerikse heiligen en de Meester van de Emmerikse kerkkroon.
Bouvy 1947: Overijssel/Gelre, begin 16de eeuw. Sluit qua draperie en verticaal karakter aan bij ABM bh408.
Bouvy 1953: Gelders: de houding is star en stijf en de plooival is sterk verticaal. Kan in verband gebracht worden met een drietal andere Annagroepen in het ABM: ABM bh370 (uit Oldenzaal), ABM bh408 en ABM bh390 [NB nu toegeschreven aan de Meester van Leende, Noord-Brabant]..
Bouvy 1962: Oost-Nederland, ca. 1500. Als boven.
Deeleman-Van Tyen 1990: id.
Van Heugten en De Wit: Aangenomen wordt dat het beeld uit de middeleeuwse Onze-Lieve-Vrouwekerk stamt, waarvan het priesterkoor werd gebouwd rond 1400, de toren in de tweede helft van de 15de eeuw en het schip werd opnieuw gewijd in 1493. In de tweede helft van de 16de eeuw brandde de kerk uit, waarschijnlijk als gevolg van oorlogshandelingen tussen de Staatse en Bataafse troepen. De kerk kwam in protestantse handen in 1596 maar ging in 1954 weer over aan de katholieken. Andere beelden uit deze kerk zijn waarschijnlijk ook de vier apostelbeelden die nu in de St.-Martinuskerk te Didam staan. In de OLV-kerk was een Anna-altaar, waaraan ook een vicarie was verbonden.

W.F.W.M. van Heugten, 'De Sint Martinuskerk Didam', in: Kerkenboek Didam 2000, p. 399-404: De katholieken kerkten in de Franse tijd, van 1672 tot 1674 weer in de OLV-kerk. Ze waren verstoken van een eigen kerk tot 1698, toen er aan de Weemstraat een schuur gebouwd werd en ingericht als katholieke kerk. Deze schuilkerk werd op last van het Hof van Gelderland afgebroken in 1699. Ca. 1720 kocht Jonker B.A. van Erp, heer van Heegh een boerderij, waarvan het voorhuis als pastorie werd ingericht, het achterhuis als schuilkerk. Deze schuilkerk stond ongeveer op de plaats van de huidige St.-Martinuskerk. In 1837 werd er een waterstaatskerk gebouwd. In het midden van de jaren '70 werd deze kerk afgebroken en in 1977 werde de huidige St.-Martinuskerk gewijd.

De plaatsen waar de voetjes van het Christuskind hebben gestaan zijn nog zichtbaar: het ene voetje stond op de knie van Anna en het andere op de knie van Maria. Hieruit valt af te leiden dat het kind op schoot heeft gestaan.

A. Albers (1833-1906) was kapelaan te Didam tussen 1860 en 1871. Daarna werd hij overgeplaatst naar Huissen en in 1879 werd hij benoemd tot pastoor in Brummen. De schenking zou dus tussen 1871 en 1879 gedaan moeten zijn. Zie Beursken 2000 in Kerkenboek Didam p. 414.

Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent, ca. 1200-1600  (Marieke van Vlierden), 2004, p. 36 kleurafb., 348, 350Kerkenboek Didam : geloven rond de Diemse toren : duizend jaar kerkgeschiedenis , 2000, p. 383Sint Anna-te-Drieën : een onderzoek naar vorm, inhoud en functioneren van het thema St. Anna-te-Drieën in de Nederlandse beeldhouwkunst der late middeleeuwen  (Willemien Deeleman-Van Tyen), 1990, afb. Utrecht 9Beeldhouwkunst : Aartsbisschoppelijk Museum Utrecht  (Désiré Bouvy), 1962, cat. nr. 184Beeldhouwwerken uit de Liemers in het Aartsbisschoppelijk Museum te Utrecht  (Désiré Bouvy), 1953, p. 98De middeleeuwsche beeldhouwkunst in de Noordelijke Nederlanden  (Désiré Bouvy), 1947, p. 186Holzskulptur in den Niederlanden, 1: das Erzbischöfliche Museum zu Utrecht  (W. Vogelsang), 1911, nr. 17, pl. XVII

Have you noticed a mistake or do you have any further information about this object?
Let us know!