De oudste

Dit is het oudste stuk dat Van Heukelum uit de collectie van Ramboux koopt. Christus klimt het kruis op, terwijl Maria hem probeert tegen te houden. Het laat zien dat Jezus zijn kruisdood vrijwillig ondergaat, voor katholieken een belangrijk en ontroerend element van het lijdensverhaal. Het paneel was onderdeel van een groot altaarstuk met in het midden een schildering van Maria met het kindje Jezus. Dit zogenoemde Madonna-del-Voto (Onze-Lieve-Vrouw van de Gelofte) altaarstuk stond tot ongeveer 1450 in de Dom van Siena. Daarna is het verzaagd tot zeker veertien afzonderlijke panelen, waarvan dit er een is.

Guido da Siena, ca. 1270
Utrecht, Museum Catharijneconvent

text in exhibition

In de ban van de middeleeuwen

2025

Not on display in the museum

ABM s5

schildering, retabel, fragment

Kruisbestijging

Meester van de Madonna del Voto (schilder)
Guido da Siena (schilder, Italië)

1265 - 1274

paneel, tempera, populierenhout

schenking

onbekend

Voorstelling met Christus die vrijwillig het kruis bestijgt terwijl Maria tracht hem tegen te houden.

Christus beklimt de tegen het middelste kruis geplaatste ladder, daarbij geholpen door een man op de dwarsbalk die hem aan zijn pols omhoogtrekt. In een poging haar zoon te weerhouden, heeft Maria haar linkerarm om zijn middel geslagen; tegelijkertijd weert ze met haar rechterarm de jongeman af die haar dit wil beletten. Aan de voet van het kruis treffen twee mannen de laatste voorbereidingen voor de kruisiging: de ene houdt hamer en spijkers omhoog, de andere slaat wiggen in de grond om de kruispaal vast te zetten. Aan beide zijden hebben zich soldaten en joden verzameld; het merendeel van hen kijkt omhoog naar het kruis met de man op de dwarsbalk. Op de voorgrond rechts zit een naakte, geblinddoekte man aan wie niemand aandacht schenkt. Hij is een van de twee moordenaars die met Christus gekruisigd zullen worden. Op dezelfde hoogte links is nog juist de naakte schouder van de andere moordenaar te zien, die tijdens de restauratie weer tevoorschijn is gekomen.

De Kruisbestijging maakte met nog dertien andere bewaard gebleven panelen oorspronkelijk deel uit van het Madonna del Voto-altaarstuk in de Dom te Siena (voor deze panelen en een reconstructie van het Madonna del Voto-altaarstuk zie Altenburg 2001). Een kopie naar de Kruisbestijging uit ca. 1290 bevindt zich in Wellesley College Museum, Wellesley Massachusetts ( Stubblebine 1964, p. 102-104, afb. 59).

Natuurwetenschappelijk onderzoek: het schilderij werd onderzocht met infraroodreflectografie (IRR) op 6 december 1979 door prof. dr. Van Asperen de Boer. Gescande negatiefnummers door het RKD Den Haag: AB 266:13-16.

Bellissimo! Italienische Malerei von der Gotik bis zur Renaissance aus dem Lindenau-Museum Altenburg  (Eva Maria Breisig), 2024, p. 228-233, afb. 33d.Johann Anton Alban Ramboux : his drawing and restoration practices, some case studies  (Nora le Poole), 2016, p. 115, cat. 26Naar de Middeleeuwen : het Aartsbisschoppelijk Museum in Utrecht vanaf het begin tot 1882  (Elmer Peters), 2012, p. 94, afb.Die Erfindung des Bildes : frühe italienische Meister bis Botticelli  (Michaël Philipp), 2011, p. 124, afb. I.4De kruisbestijging van Christus , 2011, afb.Affective meditation and the invention of medieval compassion  (Sarah McNamer), 2010, p. 98, 100, afb. 4The origins of the Meditationes vitae Christi  (Sarah McNamer), 2009Goddelijk geschilderd : honderd meesterwerken van museum Catharijneconvent  (Henri Defoer), 2003, p. 22-25, afb.Verzamelen van middeleeuwse kunst in Nederland 1830-1903  (Barbara Kruijsen), 2002, p. 169, afb.De schilderijen van Museum Catharijneconvent  (Jeltje Dijkstra), 2002, p. 10, 66, afb.Claritas : das Hauptaltarbild im Dom zu Siena nach 1260 : die Rekonstruktion  (Barbara John), 2001Lust und Verlust II : Corpus-Band zu Kölner Gemäldesammlungen 1800-1860  (Hiltrud Kier), 1998, p. 543, cat. nr. 26Picturing the passion in late medieval Italy : narrative painting, franciscan ideologies, and the Levant  (Anne Derbes), 1996, p. 147-148, fig. 89The Sexuality of Christ in Renaissance Art and Modern Oblivion  (Leo Steinberg), 1996, p. 202Immagini da meditare : ricerche su dipinti di tema religioso nei secoli XII-XV  (M. Boskovits), 1994, p. 209 nt. 20, p. 210 (ill.), p. 215 nt. 24The early Sienese paintings in Holland  (M. Hoyle), 1989, p.87 vv., afb.Sienese paintings in Holland = Kunst uit Siena in Nederlands bezit  (Henk van Os), 1969, cat. nr. 13Ikonographie der christlichen Kunst  (Gertrud Schiller), 1966-1991, p. 94, afb. 304Un'opera probabile di Giovanni di Bartolomeo Christiani e l'iconografia della "Preparazione alla crocifissione"  (M. Boskovits), 1965, p. 77, p. 87, afb. 16Schilderkunst  (Désiré Bouvy), 1965, p. 16An investigation of the punched decoration of mediaeval Italian and non-Italian panel paintings  (Mojmir Frinta), 1965, vgl.Frühe italienische Malerei in Altenburg : beschreibender Katalog der Gemälde des 13. bis 16. Jahrhunderts im staatlichen Lindenau-Museum  (R. Oertel), 1961, p. 60, 66Italian romanesque panel painting : an illustrated index  (Edward B. Garrison), 1949, nr. 49Catalogus schilderijen Aartsbisschoppelijk Museum [1948]  (Antonius Egbertus Rientjes), 1948, p. 27-28Italiaansche kunst in Nederlandsch bezit , 1934, cat. nr. 34Ikonographie der Passionsmomente zwischen der Kreuztragung und dem Tode Christi  (Olga Koseleff), 1934, p. 34-58Catalogus der schilderijen Centraal Museum Utrecht [1933] , 1933, cat. nr. 572Una madonna del 1262 ed ancora il problema di Guido da Siena  (Cesare Brandi), 1933, p. 3-13Guido da Siena's Great Ancona : a reconstruction  (Curt. H. Weigelt), 1931, p. 15, 22, afb. DA proposito di una felice ricostruzione della celebre Madonna di Guido da Siena  (Cesare Brandi), 1931, p. 78Rondom de Meditationes Vitae Christi van den Pseudo Bonaventura  (Raphael Ligtenberg), 1927, p. 230, nt. 55Italiaansche schilderkunst der 13e, 14e en 15e eeuw in het Centraal-Museum te Utrecht, het Museum Meermanno-Westreenianum te 's-Gravenhage en het Museum Boymans te Rotterdam  (R. van Marle), 1924, afb. 1The development of the Italian schools of painting  (R. van Marle), 1923-1938, 1, p. 373Les tableaux de l'école Siennoise du XVe siècle au Musée d'Utrecht  (Emile Gaillard), 1922, afb. 3L' influence de Saint Bonaventure sur l'art italien à propos des peintures d'Utrecht et de Florence  (B. de Moutault), 1889, p. 84-85Eene merkwaardige schilderij  (Andreas Joannes Jansen), 1886, p. 25-31Schilderijen der oud-Italiaansche School op het Aartsbisschoppelijk Museum te Utrecht  (Herman Schaepman), 1877, p. 51Catalog der nachgelassenen Kunst-Sammlungen des Herrn Johann Anton Ramboux : Versteigerung zu Cöln am 23. Mai 1867 durch J.M. Heberle (H. Lempertz) , 1867, nr. 26 , p. 40-48, afb.The Burlington magazine , 143 (2001), p. 512-514, afb.Revue de l'art chrétien , 31 (1888), p. 281-286; 32 (1889), p. 84-85Acta Historiae Artium Academiae Scientiarum Hungaricae , p. 69-94

Have you noticed a mistake or do you have any further information about this object?
Let us know!