Not on display in the museum

ABM t2072

borduursel, gaffelkruis

Gedeeltelijk overschilderd gaffelkruis (bovendeel) met genadestoel

onbekend (Noord-Nederland)
onbekend (Amsterdam) plaats vervaardiging onzeker

1520 - 1529

linnen, floszijde, gouddraad, verf

oud bezit

Het gaffelkruis wordt bekroond met drie eenvoudige gotische baldakijnen, de middelste met middentorentje met aan weerskanten het 'lorbeer'motief; in de zij-armen is een gotisch baldakijn met schelpmotief gebruikt (Jansen, p. 81, baldakijntype IIIc).
Op het gaffelkruis wordt tegen een gedamasceerde achtergrond en op een tegelvloertje de "Genadestoel" uitgebeeld. God de Vader, een tiara op het hoofd en gehuld in een koormantel met agrafe, is frontaal gezeten op een bank. Hij houdt de gestorven Christus, slechts gekleed in een lendendoek, op de schoot. Christus draagt de doornenkroon. De kruiswonden zijn duidelijk zichtbaar. Tussen Vader en Zoon zweeft de H. Geest in de gedaante van een duif. De rechter- en linker kruisarm bevatten elk twee engelen, die de passiewerktuigen, de arma Christi, tonen: links het T-vormige kruis en de ladder, rechts de lans, de spons op een stok en de geselzuil. Boven God de Vader houden twee kleinere engelen de zweetdoek van Veronica op.

Techniek: de mantels en de dalmatieken der engelen zijn uitgevoerd in lazuursteek, de baldakijnen zijn van gelegd gouddraad, gehecht met zijde. De tegelvloertjes zijn van gelegde zijde, gehecht met gouddraad. De overige kleding is van zijde in ingrijpsteek, de lichaamspartijen in point miniature. Het gaffelkruis is omzoomdmet een rand gelegd zilverdraad, gehecht in schaakbordpatroon.

Het gouddraad, zilverdraad en de gekleurde zijde van het oorspronkelijk fraaie borduurwerk zijn door gebruik en blootstelling aan licht ernstig gesleten. Om het geheel nog enige allure te geven heeft men het, waarschijnlijk aan het einde van de 19de eeuw, met verf "gerestaureerd" en enkele contouren met zwarte garens aangescherpt.
In de gezichtstypen worden overeenkomsten aangetroffen met die op borduurwerken, waarvoor de Amsterdamse kunstenaar Jacob Cornelisz. van Oostsanen (ca. 1470-1533) of zijn atelier mogelijk ontwerpen heeft gemaakt (zie ABM t2109, ABM t2111 en ABM t2112).
Zie voor de bij het gaffelkruis behorende kolom ABM t2073b.

Schilderen met gouddraad en zijde  (Saskia de Bodt), 1987, cat. nr. 47, afb.Laat Gotisch Borduurwerk in Nederland  (Béatrice Jansen), 1948, p. 79, 140

Have you noticed a mistake or do you have any further information about this object?
Let us know!