Not on display in the museum

BMH s2009

schildering, drieluik, grisaille

Drieluik met Aanbidding der koningen

onbekend (Noord-Nederland)

1515 - 1524

olieverf, paneel

legaat

1907

Op het linkerluik de Annunciatie; op het rechterluik de Vlucht naar Egypte met op de achtergrond het korenwonder. De beschildering van de buitenluiken met twee staande engelen in grisaille, met wapenschilden van het Haarlemse echtpaar Magdaleen van Wissen (†1556) en Claes Joosten Soutman (†ca. 1560), is van een andere, latere hand (ca. 1600).

Het drieluik werd geschilderd in opdracht van het Haarlemse echtpaar Magdaleen van Wissen en Claes Joosten Soutman. De knielende koning op het middenpaneel is vermoedelijk een portret van de laatstgenoemde. Op de achterzijde van de luiken zijn omstreeks 1600 hun wapenschilden afgebeeld. Het echtpaar Soutman was lid van het Haarlemse kerstmisgilde, een religieuze broederschap, die al sinds 1300 bestond en die tot aan de Alteratie in 1575 een eigen kapel met een altaar in de parochiekerk van Sint Bavo had. Het drieluik komt waarschijnlijk niet uit deze kapel, maar kan gediend hebben als devotiestuk voor privé-gebruik. Het is mogelijk dat het later, na het aanbrengen van de engelen en de wapenschilden op de achterkant van de luiken, alsnog aan het Kerstmisgilde is geschonken dat toen van de grote kapel naar een kleinere ruimte was verhuisd (Hamer 1983). De laatste eigenaar van het triptiek, Mgr. Van Wijckerslooth, was eveneens lid van dit gilde ( Van Sasse van Ysselt 1905, p. 184, 188).

Natuurwetenschappelijk onderzoek:
Het drieluik werd onderzocht met infraroodreflectografie (IRR) op 4 april 1997. Negatiefnummers (aanwezig bij het RKD Den Haag): MF 1353:1 t/m 1355:18.

Vgl. foto's in hangmap van Floris van Adrichem en diens echtgenote Catryn Gerritsdr. Families Van Adrichem en (Magdaleen) Van Wissen zijn gelieerd, zie kopie uit 'Beschrijving van het Kerstmisgilde te Haarlem' in hangmap.

LIJST:
origineel (Berg 1995).

Toeschrijving:
Meester van Alkmaar ? (oude inventariskaart BMH). Noord-Nederland (inventarisvel). Noord- of Zuid-Nederland (Utrecht 1967). Haarlemse school, Jan Mostaert of omgeving (Hamer 1983).

Datering:
Ca. 1520 (Utrecht 1967; Hamer 1983). Achterzijde van de zijluiken werden omstreeks 1600 door een andere kunstenaar beschilderd (omgeving Blocklandt ?). Volgens Paul zit er een tijdsverschil van ca. 50 jaar tussen de schilderingen op de voor- en achterzijde van het drieluik (zie Berg 1995).

Herkomst schilderij:
zie Hamer 1983, p. 9 (hangmap).

Restauraties:
Parket aan de achterzijde van het middenluik werd in 1931 aangebracht door Van Bohemen (zie metalen schildje op parket).

Northern European and Spanish paintings before 1600 in the Art Institute of Chicago : a catalogue of the collection  (Martha Wolff), 2008, p. 286-287, afb. 2, nt. 10Van Amsterdamse burgers tot Europese aristocraten : hun geschiedenis en hun portretten : de Heijnen-maagschap 1400-1800, band I en II  (Sebastien Dudok van Heel), 2008, p. 94-96, afb. XXJozef van Nazaret : zijn iconografie in de Noord-Nederlandse schilderkunst van de zestiende en zeventiende eeuw : bijlagen  (Inge Schriemer), 2007, afb. 9De schilderijen van Museum Catharijneconvent  (Jeltje Dijkstra), 2002, p. 138-139, afb.Stageverslag materieel onderzoek van memorietafels Museum Catharijneconvent  (Astrid van den Berg), 1995Kunstschatten uit het bisschoppelijk museum van Haarlem in het aartsbisschoppelijk museum Utrecht  (Jan Verspaandonk), 1967, cat. nr. 6Een Haarlemse "Aanbidding van de drie koningen"  (Dianne Hamer)

Have you noticed a mistake or do you have any further information about this object?
Let us know!