KAZUIFEL
Stof: 19de eeuw, borduurwerk: ca. 1450-1500
ABM t2007

De 19de-eeuwse stof gaat terug op een 15de- eeuws Venetiaans voorbeeld. Degene die het kazuifel heeft laten maken moet een groot bewonderaar van de gotiek geweest zijn, want niet alleen het patroon van de stof, maar ook de vorm van het kazuifel is een getrouwe navolging van laat-middeleeuwse voorbeelden. Voor de versiering is gebruik gemaakt van origineel 15de-eeuws borduurwerk.

zaaltekst vaste opstelling

2005

Niet in het museum te zien

ABM t2007

liturgica, kazuifel

Wit kazuifel, stof kopie Venetiaans motief vijftiende eeuw met kruisiging

onbekend (Nederland)
onbekend (Neder-Rijn)

1800 - 1899

zijdedamast, floszijde, gouddraad

oud bezit

Het kazuifel, in laat-gotisch model, is vervaardigd uit een wit zijden damastweefsel, waarin de motieven gevormd worden door zeshoeken, omraamd door een ornamentale band. In de zeshoeken knielen in een bloeiende weide twee elkaar affronterende herten, die omhoog kijken naar een stralenkrans en wolkenbanden, waarin twee jonge adelaars zijn neergestreken. Op voor- en achterkant draagt het kazuifel borduurwerk in de vorm van een gaffelkruis.

Op de achterzijde wordt de Kruisdood van Christus afgebeeld. Christus hangt aan het kruis; aan de voet van het kruis houdt de evangelist Johannes een bezwijmende Maria in de armen en kijkt droef op naar de gestorvene. De Calvarieberg wordt aangeduid met rotsblokken en wat bloemen. De zij-armen van het gaffelkruis dragen wapenschilden met de Arma Christi: links een blauw veld met drie dobbelstenen, rechts een blauw veld met gesel, hamer en nijptang.

De kolom op de voorzijde bevat drie wapenschilden: v.b.n.b. op een blauw veld de doornenkroon, op een rood veld de drie nagels en op een blauw veld de geselroede. De zij-armen Hebben ook elk een wapenschild: links op een blauw veld spons en lans, rechts op een blauw veld de geselpaal.

Techniek: figuren, kruis en wapenschilden zijn alle geappliceerd op een (deels opgehoogde) gedamasceerde achtergrond. De kruisbalk, de nimbi, de Arma Christi en de zomen der gewaden zijn van gelegd en gehecht gouddraad (huidjesgoud). Het lichaam van Christus en de kleding en gezichten van Johannes en Maria zijn van floszijde in ingrijpsteek. De wapenschilden zijn van gelegde floszijde, gehecht met floszijde in ruitmotief.

Het type van de Maria ondersteunende Johannes is verwant aan dat op andere Nederrijnse borduurwerken uit het laatste kwart van de 15de eeuw (ABM t2141, ABM t2149 en ABM t2150). Het motief van de twee omhoog kijkende herten verwijst naar een vers uit psalm 42 (41),2: "..zoals een hert smacht naar de bron, zo smacht mijn ziel naar U o Heer".
De witte zijden damast, waaruit het kazuifel is gemaakt, is ca. 1875 te Krefeld vervaardigd naar voorbeeld van een Venetiaanse zijden damast uit ca. 1500.

Het geheim van de Middeleeuwen in gouddraad en zijde [tekstboekje]  (Paula Hertogh), 2015, cat. nr. 2.12Middeleeuwse borduurkunst uit de Nederlanden  (Micha Leeflang), 2015, cat. nr. 24, p. 162, 163, afb.Naalden wekten wonderen : borduurkunst der late middeleeuwen in de Nederlanden  (H.J.A.M. van Haaren), 1960, cat. nr. 63Ecclesiastical garments from the 15th century to the present time  (J.J.M. Timmers), 1948, p. 68, afb.Kunstgeschichte der Seidenweberei  (O. von Falke), 1913, II, afb. 483

Ziet u een fout of heeft u extra informatie over dit object?
Laat het ons weten!