Tekst
Kruiswegstaties
Westfalen, ca. 1530
ABM bs619-631
Deze dertien reliëfs vormen samen een kruisweg. Dat is een verbeelding van de weg die Christus aflegde naar de plek waar hij werd gekruisigd.
Aan het einde van de middeleeuwen ontstaat de kruiswegverering. Gelovigen overdenken het lijden van Christus door stil te staan bij kruisen of lijdenstaferelen, kruiswegstaties. De eerste kruiswegstaties zijn opgericht door pelgrims die het Heilige Land, het huidige Israël, hebben bezocht. Zij willen de lijdensweg van Christus thuis herbeleven.
In de middeleeuwen zijn aantal en inhoud van de kruiswegstaties nog onbepaald. Pas in de achttiende eeuw wordt dit nauwkeurig vastgelegd. Voortaan bestaat de kruisweg uit veertien staties.
[schematisch weergave dertien reliëfs met nummering, dus 7 boven en 6 onder]
1 Ecce Homo: Christus door Pilatus getoond [ABM bs620]
2 Christus voor Pilatus [ABM bs619]
3 Christus krijgt het kruis opgelegd [ABM bs621]
4 Christus valt van de trap van het huis van Pilatus [ABM bs623]
5 Christus ontmoet zijn moeder [ABM bs624]
6 Christus wordt geholpen door Simon van Cyrene [ABM bs625]
7 Christus ontmoet Veronica [ABM bs626]
8 Christus valt buiten de stadspoort van Jeruzalem [ABM bs622]
9 Christus valt aan de voet van de Calarieberg [ABM bs627]
10 Longinus doorsteekt de zijde van de gestorven Christus [ABM bs628]
11 Christus aan het kruis tussen Maria en Johannes [ABM bs629]
12 Maria beweent haar dode zoon [ABM bs630]
13 Graflegging [ABM bs631]
soort tekst
zaaltekst vaste opstelling
geschreven in
2006
Nu te zien
Huidige locatie
Kruiswegkelder
Objectnummer
ABM bs626
Objectnaam
beeld, reliëf, kruisweg
Titel
Zevende statie: Christus ontmoet Veronica
Vervaardiger
Datering
1525 - 1534
Materiaal
Baumberger steen, verf
Afmetingen
Verwervingsmethode
schenking
Verwervingsdatum
1870-08-28
Beschrijving
In het midden op de voorgrond draagt Christus het kruis naar rechts. Het kruis rust op zijn linkerschouder en Christus omvat de dwarsbalk met zijn linkerhand. Op de voorgrond rechts knielt Veronica, driekwart naar links afgebeeld, die de zweetdoek met beide handen voor zich houdt. Christus heeft een punt van de zweetdoek, die hij net heeft teruggegeven, nog in zijn rechterhand. Rond de afbeelding van het gelaat van Christus op de doek de ingekraste stralen van een aureool. Zo ook rond Christus' hoofd op de dwarsbalk. Links achter Christus staat een soldaat die zijn linkerarm hoog opgeheven heeft om Christus te slaan. Hij heeft daartoe zijn bovenlichaam naar links gedraaid. Zijn gezicht en onderlichaam zijn frontaal weergegeven. Rechts op de achtergrond, achter Veronica, een bazuinspelende man en profil naar rechts. Hij ondersteunt het uiteinde van de bazuin met zijn rechterhand. De figuren zijn afgebeeld op een heuvelachtige bodem, die aangeduid is met driehoekige putjes. In de achtergrond ingekraste grassprieten.
De omlijsting is gelijk aan die van ABM bs619.
Christus is gekleed in een lang, met een koord omgord gewaad. Hij heeft de doornenkroon op het hoofd. Veronica draagt een lang gewaad met hoekige halsuitsnijding en wijde mouwen. Over de keurs een verticale groef; tevens een groef langs de halsboord. Op het hoofd een kap met slippen, die op haar schouders hangen. De soldaat draagt een kort, gegord gewaad. Op het hoofd een kap met brede, afhangende rand en bovenop een schubbenversiering. Aan de voeten schoeisel met rechte neuzen. Aan zijn rechterzijde hangt een zwaard dat achter hem langs steekt. De bazuinspelende man is gekleed in een kort, gegord gewaad. Hij is blootshoofds.
Polychromie:
Kleine restjes polychromie met resten van bruine en witte overschildering.
Christus: doornenkroon groen, haar roodbruin, kleed rood, kruis okerbruin.
Veronica: kleed paarsrood.
Soldaat: kap groen, kleed, rood, beenlingen groen.
Bazuinspeler: haar donkerbruin, sporen bruinige grond, kleed okerbruin waarop groen.
Achtergrond lichtblauw.
Bodem groen.
Omlijsting zwart.
Techniek:
Als ABM bs619. Voorrand omlijsting glad afgewerkt. Zijkanten: links en rechts smalle diagonale groeven; onderkant later bijgehakt: horizontale reeksen parallelle sporen van een getande beitel; bovenzijde onregelmatig behakt, brede beitelsporen. In de bovenzijde rechts een schaargat.
Staat:
Op de voorzijde van de omlijsting donkerbruine lijnen van een voormalige omlijsting. Twee beschadigde plekken in de bovenrand zijn aangesmeerd met een gipsachtig materiaal.
Afgebroken: de linkerhand van de soldaat; grote en kleine delen van de randen van het werkblok en van de omlijsting. Het gezicht van de soldaat is wat gesleten.
Het oppervlak van het reliëf is nogal bekrast.
Opmerkingen
Leeuwenberg, 1942: Noordnederlands, ca. 1525.
Een voorstelling met Veronica, afkomstig uit het Johannieterklooster Wijtmen te Uskwerd bevindt zich in een buitenmuur van een boerderij aldaar (zie correspondentie hangmap, een brief uit 1912).
Literatuurverwijzingen
Die Mauritzkirche in Münster : 950 Jahre Stifts- und Pfarrkirche (Elisabeth Hemfort), 2020, p. 71-72, p. 73 afb.
Titel
Die Mauritzkirche in Münster : 950 Jahre Stifts- und Pfarrkirche
Auteursvermelding
Elisabeth Hemfort, Ulrich Reinke
Auteur
Elisabeth Hemfort, Ulrich Reinke
Plaats van uitgave
Münster
Uitgever
Aschendorff Verlag GmbH
Jaar van uitgave
2020
Paginering
144
Illustraties
ill.
ISBN
9783402247075
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
kerkelijk erfgoed, bouwkunst
Geografisch trefwoord
Duitsland
Exemplaarnummer
2020/7957C3
De Aaltense kruiswegstaties (Ellen Vehoff), 2016, p. 14, afb.
Titel
De Aaltense kruiswegstaties
Auteursvermelding
Ellen Vehoff
Auteur
Ellen Vehoff
Brontitel (Jrgang, Afl.)
Venster : kwartaalblad van de Stichting Oude Gelderse Kerken (Afl. 1)
Jaar van uitgave
2016
Paginering
10-16
Illustraties
ill.
Annotatie
Met noten
Materiaal
artikel
-
Trefwoorden
kruiswegstaties, opdrachtgevers, Ecce Homo, kerken Aalten, tegels, reliëfs, legenden, zandsteen, ateliers, kerken Vught, Christus, oordeel van Pilatus, Christus, kruisiging
Geografisch trefwoord
Aalten, Baumberg
Persoon/instelling
Sint-Helenakerk Aalten, Museum Catharijneconvent, Veronica, Lambertuskerk Vught, Slot Havixbeck Münster, Brabender, fam., Brabender, Johann, Lintelo, Fam. van, Domkerk Utrecht
Windesheimers op de heide : het verdwenen Klooster Nazareth bij Bredevoort en zijn geestelijke en materiële omgeving (Hans de Graaf), 2014, p. 303, afb.
Titel
Windesheimers op de heide : het verdwenen Klooster Nazareth bij Bredevoort en zijn geestelijke en materiële omgeving
Auteursvermelding
Hans de Graaf
Auteur
Hans de Graaf
Plaats van uitgave
IJzerlo
Uitgever
Fagus
Jaar van uitgave
2014
Paginering
374
Illustraties
ill.
ISBN
978-94-91634-22-2
Annotatie
Bibliogr., bijl., krt., met noten, reg.
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
kloostergeschiedenis, Moderne Devotie, pelgrimage, kruiswegstaties
Geografisch trefwoord
Bredevoort, Windesheim
Persoon/instelling
Klooster Nazareth Bredevoort
Exemplaarnummer
2014/14984A32
Naar de Middeleeuwen : het Aartsbisschoppelijk Museum in Utrecht vanaf het begin tot 1882 (Elmer Peters), 2012, p. 113, afb.
Titel
Naar de Middeleeuwen : het Aartsbisschoppelijk Museum in Utrecht vanaf het begin tot 1882
Auteursvermelding
Elmer Peters ; redactie: Casper Staal, Ton H.M. van Schaik, Kees van Schooten
Auteur
Elmer Peters, Casper Staal, Ton van Schaik, Kees van Schooten
Plaats van uitgave
Utrecht
Uitgever
Matrijs, Museum Catharijneconvent, Stichting Aartsbisschoppelijk Museum
Jaar van uitgave
2012
Paginering
160
Illustraties
ill.
ISBN
978-90-5345-453-4
Annotatie
Bibliogr., met noten, met een samenvatting in het Duits en in het Engels, reg.
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
museumgeschiedenis, neogotiek
Geografisch trefwoord
Utrecht, Jutphaas
Persoon/instelling
Aartsbisschoppelijk Museum, Museum Catharijneconvent, Heukelum, Gerardus Wilhelmus van, Catharinakerk Utrecht, Huis Loenersloot, Huis Hogerhorst, Sint-Bernulphusgilde, Ramboux, Johann Anton, Seydell, August, Schaepman, Andreas Ignatius, Mengelberg, Friedrich Wilhelm, Brom, Gerard Bartel (1831-1882), Bock, Franz, Reichensperger, August, Rientjes, Antonius Egbertus, Tepe, Alfred, Zwijsen, Joannes, Jong, Willem de, Brink, Herman Jan van den, Alberdingk Thijm, Joseph, Gompertz, Ludovicus Petrus Abel
Exemplaarnummer
2012/540300D-301D
Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent, ca. 1200-1600 (M. van Vlierden), 2004, p. 339, 353, 368, 369
Titel
Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent, ca. 1200-1600
Auteursvermelding
M. van Vlierden ; met medewerking van H.L.M. Defoer, H.M.E. Höppener-Bouvy
Auteur
M. van Vlierden, Henri L.M. Defoer, H.M.E. Höppener-Bouvy
Plaats van uitgave
Zwolle, Utrecht
Uitgever
Waanders Uitgevers, Museum Catharijneconvent
Jaar van uitgave
2004
Paginering
527
Illustraties
ill.
ISBN
90-400-8873-X
Annotatie
Met bibliogr., regs.
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
beeldhouwkunst
Persoon/instelling
Museum Catharijneconvent
Exemplaarnummer
2004/59300D-301D
Opmerkingen?