Kruiswegstaties
Westfalen, ca. 1530
ABM bs619-631

Deze dertien reliëfs vormen samen een kruisweg. Dat is een verbeelding van de weg die Christus aflegde naar de plek waar hij werd gekruisigd.
Aan het einde van de middeleeuwen ontstaat de kruiswegverering. Gelovigen overdenken het lijden van Christus door stil te staan bij kruisen of lijdenstaferelen, kruiswegstaties. De eerste kruiswegstaties zijn opgericht door pelgrims die het Heilige Land, het huidige Israël, hebben bezocht. Zij willen de lijdensweg van Christus thuis herbeleven.
In de middeleeuwen zijn aantal en inhoud van de kruiswegstaties nog onbepaald. Pas in de achttiende eeuw wordt dit nauwkeurig vastgelegd. Voortaan bestaat de kruisweg uit veertien staties.

[schematisch weergave dertien reliëfs met nummering, dus 7 boven en 6 onder]

1 Ecce Homo: Christus door Pilatus getoond [ABM bs620]
2 Christus voor Pilatus [ABM bs619]
3 Christus krijgt het kruis opgelegd [ABM bs621]
4 Christus valt van de trap van het huis van Pilatus [ABM bs623]
5 Christus ontmoet zijn moeder [ABM bs624]
6 Christus wordt geholpen door Simon van Cyrene [ABM bs625]
7 Christus ontmoet Veronica [ABM bs626]
8 Christus valt buiten de stadspoort van Jeruzalem [ABM bs622]
9 Christus valt aan de voet van de Calarieberg [ABM bs627]
10 Longinus doorsteekt de zijde van de gestorven Christus [ABM bs628]
11 Christus aan het kruis tussen Maria en Johannes [ABM bs629]
12 Maria beweent haar dode zoon [ABM bs630]
13 Graflegging [ABM bs631]

zaaltekst vaste opstelling

2006

Nu te zien

Kruiswegkelder

ABM bs626

beeld, reliëf, kruisweg

Zevende statie: Christus ontmoet Veronica

onbekend (Westfalen)
onbekend (Münster) plaats vervaardiging onzeker

1525 - 1534

Baumberger steen, verf

schenking

1870-08-28

In het midden op de voorgrond draagt Christus het kruis naar rechts. Het kruis rust op zijn linkerschouder en Christus omvat de dwarsbalk met zijn linkerhand. Op de voorgrond rechts knielt Veronica, driekwart naar links afgebeeld, die de zweetdoek met beide handen voor zich houdt. Christus heeft een punt van de zweetdoek, die hij net heeft teruggegeven, nog in zijn rechterhand. Rond de afbeelding van het gelaat van Christus op de doek de ingekraste stralen van een aureool. Zo ook rond Christus' hoofd op de dwarsbalk. Links achter Christus staat een soldaat die zijn linkerarm hoog opgeheven heeft om Christus te slaan. Hij heeft daartoe zijn bovenlichaam naar links gedraaid. Zijn gezicht en onderlichaam zijn frontaal weergegeven. Rechts op de achtergrond, achter Veronica, een bazuinspelende man en profil naar rechts. Hij ondersteunt het uiteinde van de bazuin met zijn rechterhand. De figuren zijn afgebeeld op een heuvelachtige bodem, die aangeduid is met driehoekige putjes. In de achtergrond ingekraste grassprieten.

De omlijsting is gelijk aan die van ABM bs619.

Christus is gekleed in een lang, met een koord omgord gewaad. Hij heeft de doornenkroon op het hoofd. Veronica draagt een lang gewaad met hoekige halsuitsnijding en wijde mouwen. Over de keurs een verticale groef; tevens een groef langs de halsboord. Op het hoofd een kap met slippen, die op haar schouders hangen. De soldaat draagt een kort, gegord gewaad. Op het hoofd een kap met brede, afhangende rand en bovenop een schubbenversiering. Aan de voeten schoeisel met rechte neuzen. Aan zijn rechterzijde hangt een zwaard dat achter hem langs steekt. De bazuinspelende man is gekleed in een kort, gegord gewaad. Hij is blootshoofds.

Polychromie:
Kleine restjes polychromie met resten van bruine en witte overschildering.
Christus: doornenkroon groen, haar roodbruin, kleed rood, kruis okerbruin.
Veronica: kleed paarsrood.
Soldaat: kap groen, kleed, rood, beenlingen groen.
Bazuinspeler: haar donkerbruin, sporen bruinige grond, kleed okerbruin waarop groen.
Achtergrond lichtblauw.
Bodem groen.
Omlijsting zwart.

Techniek:
Als ABM bs619. Voorrand omlijsting glad afgewerkt. Zijkanten: links en rechts smalle diagonale groeven; onderkant later bijgehakt: horizontale reeksen parallelle sporen van een getande beitel; bovenzijde onregelmatig behakt, brede beitelsporen. In de bovenzijde rechts een schaargat.

Staat:
Op de voorzijde van de omlijsting donkerbruine lijnen van een voormalige omlijsting. Twee beschadigde plekken in de bovenrand zijn aangesmeerd met een gipsachtig materiaal.
Afgebroken: de linkerhand van de soldaat; grote en kleine delen van de randen van het werkblok en van de omlijsting. Het gezicht van de soldaat is wat gesleten.
Het oppervlak van het reliëf is nogal bekrast.

Leeuwenberg, 1942: Noordnederlands, ca. 1525.

Een voorstelling met Veronica, afkomstig uit het Johannieterklooster Wijtmen te Uskwerd bevindt zich in een buitenmuur van een boerderij aldaar (zie correspondentie hangmap, een brief uit 1912).

Die Mauritzkirche in Münster : 950 Jahre Stifts- und Pfarrkirche  (Elisabeth Hemfort), 2020, p. 71-72, p. 73 afb.De Aaltense kruiswegstaties  (Ellen Vehoff), 2016, p. 14, afb.Windesheimers op de heide : het verdwenen Klooster Nazareth bij Bredevoort en zijn geestelijke en materiële omgeving  (Hans de Graaf), 2014, p. 303, afb.Naar de Middeleeuwen : het Aartsbisschoppelijk Museum in Utrecht vanaf het begin tot 1882  (Elmer Peters), 2012, p. 113, afb.Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent, ca. 1200-1600  (Marieke van Vlierden), 2004, p. 339, 353, 368, 369

Ziet u een fout of heeft u extra informatie over dit object?
Laat het ons weten!