Tekst
Heilige gekleed als pelgrim
Zuid-Duitsland, ca. 1480-1500
Museum Catharijneconvent, Utrecht
Als apostel wordt Jacobus de Meerdere volgens de traditie blootshoofds afgebeeld, in een ruimvallende tuniek en een mantel. Halverwege de
twaalfde eeuw ondergaat Jacobus een gedaanteverandering. De apostelgarderobe wordt gecombineerd met de typische pelgrimsattributen: een tas, een breedgerande hoed en een staf. Het is zo’n pelgrimsstaf die Jacobus aan tovenaar Hermogenes geeft na diens bekering om zich te beschermen tegen zijn duivels. Gaandeweg verschuift het accent van apostel naar pelgrim. Pelgrims zullen zich ongetwijfeld in toenemende mate hebben herkend in voorstellingen van hun beschermheilige.
soort tekst
zaaltekst tentoonstelling
voor tentoonstelling
De heksen van Bruegel
geschreven in
2015
Huidige locatie
Niet in het museum te zien
Objectnummer
ABM bh621
Objectnaam
beeld
Titel
Pelgrimerende heilige
Vervaardiger
Datering
1480 - 1499
Materiaal
lindehout, verf
Afmetingen
Verwervingsmethode
aankoop
Verwervingsdatum
1972-08-29
Beschrijving
De pelgrim is lopend voorgesteld. Zijn linkervoet is recht naar voren geplaatst, terwijl zijn rechter nog achterwaarts staat, enigszins haaks op de linkervoet. In zijn rechterhand houdt hij de pelgrimsstaf. Zijn linkerhand houdt hij voor zijn lichaam. Zijn hoofdhaar is lang gelokt, met aan weerszijden vrij hangende krullen. Zijn baard is lang en golvend. Hij staat op een grondje, dat met groeven is aangeduid.
Op zijn hoofd draagt hij een pelgrimshoed en achter op zijn rug een tas met klep, waarvan de riem van voren over de borst loopt. Over zijn met een riem gegord kleed, dat met twee knopen is gesloten, draagt hij een geplooide mantel, die het linkerdeel van zijn lichaam bedekt en rechts achteraan opkrult. Zijn voeten zijn in laarzen gestoken.
Resten polychromie:
Resten van witte grond. Mantel: rood; vergulding langs de zoom. Voering: groen. Kleed: rode bolus en vergulding op een witte grond; rood op de knopen. Hoed, riem en laarzen: zwart. Tas en schoeisel: bruin. Handen en gezicht: incarnaat; rood op de mond en in de rechter ooghoek. Op de achterzijde sporen rood over een tweede rode laag, alsmede gedeelten van een linnenpreparatie.
Techniek:
Het beeld is rondom bewerkt. De handen zijn apart aangezet. Er zit een noest aan de achterzijde linksonderaan.
Meerdere onduidelijke gaten op het hoofd; mogelijk werkbanksporen.
Staat:
De grond is op een kleine wig onder de linkervoet na vernieuwd; wig vormt een geheel met het beeld. De rechtervoet lijkt op de grond gelijmd (geen sporen van nagels of pennen). Er is een stuk ingelijmd in de rechtervoet. De pelgrimsstaf is later toegevoegd. Tevens is een deel van de riem van de tas aan de achterzijde links aangezet.
Beschadigd: de vingers van de rechterhand (wijsvinger, pink en ringvinger) en de wijsvinger van de linkerhand zijn beschadigd. Kleine stukjes van de kleding zijn afgebroken.
Het beeld is vooral aan de achterzijde lichtgescheurd en wormstekig. Houtwormgaatjes op het hoofd.
Modern schroefgat met moderne plug in standvlak.
Opmerkingen
Aanwinstenboek: Zuid-Duitsland, eind 15de eeuw.
Jaarverslag 1972: mogelijk St.-Sebaldus, Zwabisch werk uit het einde van de 15de eeuw met sporen van oude polychromie.
Utrecht 1994: Zuid-Duitsland, ca. 1480-1500.
Utrecht 1995: id.
Utrecht 1997: id.
Een qua iconografie vergelijkbaar beeld bevond zich in de coll. Mares (Maastricht), albast, ca. 1480, Zuid-Nederland (?), zie foto hangmap.
Inv.vel: vermelding van een bruingroene verflaag, die hoed, riem, tas, handen en schoeisel bedekte. Deze laag zal weggehaald zijn tijdens de restauratie van Mares (Maastricht, rekening hangmap d.d. 5 december 1978), waarbij het beeld werd schoongemaakt, storende scheurtjes werden gedicht, een reisstaf werd bijgemaakt en de rode polychromie op de mantel werd vrijgelegd.
Inv.vel: Het hout van het beeld zou afkomstig zijn van de kleinbladige linde (volgens de heer van Lunteren, timmerman-suppoost van het Centraal Museum).
Literatuurverwijzingen
De heksen van Bruegel : teksten tentoonstelling (Dunja Hak), 2015, cat. nr. 50
Titel
De heksen van Bruegel : teksten tentoonstelling
Auteursvermelding
tekst Dunja Hak en Renilde Vervoort ; red. Marije de Nood en Marieke Wickham ; eindred. Kees van Schooten
Auteur
Dunja Hak, Renilde Vervoort, Marije de Nood, Marieke Wickham, Kees van Schooten
Plaats van uitgave
Utrecht
Uitgever
Museum Catharijneconvent
Jaar van uitgave
2015
Illustraties
ill.
Annotatie
Tekstboekje bij de tentoonstelling in Utrecht, Museum Catharijneconvent
Te zien op tentoonstelling
De heksen van Bruegel (Museum Catharijneconvent, 2015-09-19 t/m 2016-01-31)
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
heksen, prentkunst, kwaad, toverij, zondeval, seksualiteit, keukenstukken, sprookjes, film, magie, handschriften, boeken, vrouwen, heksenhamer
Persoon/instelling
Brueghel, Pieter de Oude, Jacobus de Meerdere, Ham, Mechteld ten, Hermogenes
Exemplaarnummer
2015/1046301E
De heksen van Bruegel : tekstboekje (Evelien vanden Berghe), 2015, H6
Titel
De heksen van Bruegel : tekstboekje
Auteursvermelding
Evelien Vanden Berghe en Renilde Vervoort ; red. Marlies Nijkamp...[et al.] ; eindred. Ruud Priem
Auteur
Evelien vanden Berghe, Renilde Vervoort, Marlies Nijkamp, Ruud Priem
Plaats van uitgave
Brugge
Uitgever
Musea Brugge
Jaar van uitgave
2015
Illustraties
ill.
Annotatie
Met lit.opg., tekstboekje bij tentoonstelling in Brugge, Sint-Janshospitaal
Te zien op tentoonstelling
De heksen van Bruegel (Museum Catharijneconvent, 2015-09-19 t/m 2016-01-31)
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
heksen, schilderkunst, duivels, rechtspleging, demonen, magie, legenden, heksenhamer, toverij, prentkunst
Geografisch trefwoord
Antwerpen, Brugge
Persoon/instelling
Francken, Frans (II), Teniers, David (II), Brueghel, Pieter de Oude, Brueghel, Pieter (II), Wick, Johann Jakob, Damhouder, Joost de, Sint-Janshospitaal
Exemplaarnummer
2016/168301-302
In memoriam : J.G. (Koos) van Oord Jzn. (19 oktober 1949-28 oktober 2012) (Tanja Kootte), 2013, p. 42, afb.
In het voetspoor van de pelgrims (Huub van der Valk), 2011, p. 54, afb.
Pelgrims : onderweg naar Santiago de Compostela (Dirk Aerts), 2011, p. 6, 52 afb.
Titel
Pelgrims : onderweg naar Santiago de Compostela
Auteursvermelding
Tekst: Dirk Aerts, Martin Kellens, Daniëlle Lokin, Mireille Madou, Marije de Nood en Paul Post ; Redactie: Daniëlle Lokin en Kees van Schooten
Auteur
Dirk Aerts, Martin Kellens, Daniëlle H.A.C. Lokin, Mireille Madou, Marije de Nood, Paul Post, Daniëlle H.A.C. Lokin, Kees van Schooten
Plaats van uitgave
Zwolle, Utrecht
Uitgever
W BOOKS, Museum Catharijneconvent
Jaar van uitgave
2011
Paginering
189
Illustraties
ill.
ISBN
978-90-400-7820-0
Annotatie
Bibliogr., reg.
Te zien op tentoonstelling
Pelgrims : onderweg naar Santiago de Compostela (Museum Catharijneconvent, 2011-10-14 t/m 2012-02-26)
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
pelgrimage
Geografisch trefwoord
Santiago de Compostela
Persoon/instelling
Jacobus
Exemplaarnummer
2011/388300D-301D
Onderweg naar... : de voorbereidingen van de Santiagotentoonstelling (Marije de Nood), 2011
Titel
Onderweg naar... : de voorbereidingen van de Santiagotentoonstelling
Auteursvermelding
Marije de Nood
Auteur
Marije de Nood
Brontitel (Jrgang, Afl.)
Catharijne : magazine van Museum Catharijneconvent Utrecht (Afl. 2)
Jaar van uitgave
2011
Illustraties
ill.
Te zien op tentoonstelling
Pelgrims : onderweg naar Santiago de Compostela (Museum Catharijneconvent, 2011-10-14 t/m 2012-02-26)
Materiaal
artikel
-
Trefwoorden
bedevaarten
Geografisch trefwoord
Santiago de Compostela
Jaarverslag Museum Catharijneconvent 2010 (Nelleke de Jong-van den Berg), 2011, p.17, afb.
Titel
Jaarverslag Museum Catharijneconvent 2010
Auteursvermelding
Nelleke de Jong-van den Berg, Billie-Jo Krul
Auteur
Nelleke de Jong-van den Berg, Billie-Jo Krul
Plaats van uitgave
Utrecht
Uitgever
Museum Catharijneconvent
Jaar van uitgave
2011
Paginering
56
Illustraties
ill.
Annotatie
Met een samenvatting in het Engels
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
jaarverslagen
Persoon/instelling
Museum Catharijneconvent
Exemplaarnummer
2011/290tijdschriften
Nederland (Gerard M.L. Harmans), 2009
Utrecht (B. Hendriksen), 2007, p. 68
Christendom in Nederland : topstukken uit Museum Catharijneconvent (B.S. Hellemans), 2006, p. 25, afb. 17
Titel
Christendom in Nederland : topstukken uit Museum Catharijneconvent
Auteursvermelding
met bijdr. van Saskia van Haaren, Babette Hellemans, Tanja Kootte...[et al.] ; redactiecommissie Nicolette Bartelink...[et al.] ; beeldredactie Kees van Schooten
Auteur
B.S. Hellemans, S.E. van Haaren, Tanja Kootte, J.T.N. Bartelink, Kees van Schooten
Plaats van uitgave
Utrecht, Zwolle
Uitgever
Museum Catharijneconvent, Waanders Uitgevers
Jaar van uitgave
2006
Paginering
112
Illustraties
ill.
ISBN
90-400-8175-1978-90-400-8175-0
Annotatie
Bibliogr. glossarium, krtn.
Materiaal
boek
-
Persoon/instelling
Museum Catharijneconvent
Exemplaarnummer
2006/354300D-301D
Christianity in the Netherlands : highlights from Museum Catharijneconvent (B.S. Hellemans), 2006
Titel
Christianity in the Netherlands : highlights from Museum Catharijneconvent
Auteursvermelding
met bijdr. van Saskia van Haaren, Babette Hellemans, Tanja Kootte...[et al.] ; redactiecommissie Nicolette Bartelink...[et al.] ; beeldredactie Kees van Schooten
Auteur
B.S. Hellemans, S.E. van Haaren, Tanja Kootte, J.T.N. Bartelink, Kees van Schooten
Plaats van uitgave
Utrecht, Zwolle
Uitgever
Museum Catharijneconvent, Waanders Uitgevers
Jaar van uitgave
2006
Paginering
112
Illustraties
ill.
ISBN
90-400-8223-5978-90-400-8223-8
Annotatie
Bibliogr. glossarium, krtn.
Materiaal
boek
-
Persoon/instelling
Museum Catharijneconvent
Exemplaarnummer
2007/416300D-301D
De kruistochten (B.S. Hellemans), 2005, 64, afb.
Titel
De kruistochten
Auteursvermelding
[met bijdragen van Babette Hellemans en Jonathan Riley-Smith]
Auteur
B.S. Hellemans, Jonathan Riley-Smith
Plaats van uitgave
Utrecht, Zwolle
Uitgever
Museum Catharijneconvent, Waanders Uitgevers
Jaar van uitgave
2005
Paginering
96
Illustraties
ill.
ISBN
90-400-9094-7
Annotatie
Met bibliogr., glossarium, kaarten
Te zien op tentoonstelling
De kruistochten (Museum Catharijneconvent, 2005-09-01 t/m 2006-01-08)
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
kruistochten
Exemplaarnummer
2005/261300D-301D
Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent, ca. 1200-1600 (M. van Vlierden), 2004, p. 451
Titel
Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent, ca. 1200-1600
Auteursvermelding
M. van Vlierden ; met medewerking van H.L.M. Defoer, H.M.E. Höppener-Bouvy
Auteur
M. van Vlierden, Henri L.M. Defoer, H.M.E. Höppener-Bouvy
Plaats van uitgave
Zwolle, Utrecht
Uitgever
Waanders Uitgevers, Museum Catharijneconvent
Jaar van uitgave
2004
Paginering
527
Illustraties
ill.
ISBN
90-400-8873-X
Annotatie
Met bibliogr., regs.
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
beeldhouwkunst
Persoon/instelling
Museum Catharijneconvent
Exemplaarnummer
2004/59300D-301D
Pelgrimstochten [2de dr.] (U.H. Kollaard), 2002, afb. 8
Museum Catharijneconvent : agenda / diary 1999 (Niels H. Koers), 1998, afb. week 18
Jeruzalemroute : de betekenis van Jeruzalem voor het christendom aan de hand van een aantal kunstwerken (S.E. van Haaren), 1995, afb. 9
Titel
Jeruzalemroute : de betekenis van Jeruzalem voor het christendom aan de hand van een aantal kunstwerken
Auteursvermelding
Saskia van Haaren
Auteur
S.E. van Haaren
Plaats van uitgave
Utrecht
Uitgever
Museum Catharijneconvent
Jaar van uitgave
1995
Paginering
36
Illustraties
ill.
Te zien op tentoonstelling
Jeruzalemroute : de betekenis van Jeruzalem voor het christendom aan de hand van een aantal kunstwerken (Museum Catharijneconvent, 1995-12-15 t/m 1996-05-19)
Materiaal
boek
-
Geografisch trefwoord
Jeruzalem
Exemplaarnummer
95/697tent cat
Route langs dertig middeleeuwse beelden [N-E] = A tour featuring thirty medieval sculptures (M. van Vlierden), 1994, afb., nr. 29
Titel
Route langs dertig middeleeuwse beelden [N-E] = A tour featuring thirty medieval sculptures
Auteursvermelding
samenst. Marieke van Vlierdenvert. (in het Engels) D.L. van Werven
Auteur
M. van Vlierden
Plaats van uitgave
Utrecht
Uitgever
Rijksmuseum Het Catharijneconvent
Jaar van uitgave
1994
Illustraties
ill.
Reeks
Beelden in Nederland 1994
Annotatie
Uitgegeven in het kader van Beelden in Nederland 1994
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
beeldhouwkunst
Exemplaarnummer
94/26mus cat
Jaarverslag Aartsbisschoppelijk Museum Utrecht , 1972, p. 58, afb. 19
Titel
Jaarverslag Aartsbisschoppelijk Museum Utrecht
Plaats van uitgave
Utrecht
Uitgever
Aartsbisschoppelijk Museum
Illustraties
ill.
Materiaal
jaarverslag
-
Persoon/instelling
Aartsbisschoppelijk Museum, Museum van Nieuwe Religieuze Kunst
Exemplaarnummer
00/37tijdschriften J
Opmerkingen?