Tanach met kleine en grote masora, annotaties
Catalonië, ca. 1460 – 1480
Kopenhagen, Det Kongelige Bibliotek, Cod. Hebr. 5

Psalmen met glossen 38
van Petrus Lombardus
Engeland/Noord-Frankrijk (Parijs?), ca. 1180 – 1200
BMH h4

Abdallah ibn Umar al-Baidawi, ‘Anwar at-Tanzil wa-Asrarat-Ta’wil’ (De lichtstralen van openbaring en de geheimen van interpretatie)
Midden-Oosten, 19e eeuw (?)
Utrecht, Universiteitsbibliotheek, Hs. 1438

Het interpreteren en becommentariëren van de Tanach, de Bijbel en de Koran is niet alleen wat betreft inhoud uitdagend, maar ook qua vormgeving. Het overzichtelijk rangschikken van commentaren wordt in alle drie de religies op een vergelijkbare wijze opgelost: de hoofdtekst in het midden, de uitleg eromheen.
In de Tanach wordt het begin van het boek Samuel geaccentueerd door kleurige versieringen van en rondom de beginletters. Bij het christelijke commentaar op de psalmen wordt dit in essentie ook gedaan. In de uitleg van de Koran is er een mengvorm te zien. De hoofdtekst wordt onderstreept, gevolgd door de uitleg, maar verdere toelichtingen staan in de marge.

zaaltekst tentoonstelling

Heilig Schrift - Tanach, Bijbel, Koran

2016

Niet in het museum te zien

BMH h4

handschrift

Commentaria in Psalmos

Petrus Lombardus (auteur, Engeland) plaats vervaardiging onzeker

ca. 1200

perkament

i+185+i f. (incompl.)

bruikleen

1871-09-01

De zorgvuldig gestructureerde opmaak van de bladen is typerend voor dit soort handschriften. Tekst en glossen zijn zo gearrangeerd om de studie te vergemakkelijken. Elke bladzijde is ontworpen als een visuele eenheid. De bijbeltekst is geschreven, om de andere regel, in een groot schrift en beslaat minder dan een kolombreedte. De glosse eromheen, waarvoor ook liniëring is aangebracht, is geschreven in een kleiner schrift. Naarmate het boek langer gebruikt werd, konden weer andere aantekeningen toegevoegd worden. Bij de commentaren in de marges verwijzen verschillende tekens (ook in rode inkt) naar de bijbehorende passage in de tekst. De tekst zelf is gestructureerd door initialen, variërend van grote, kleurrijk geschilderde tot eenvoudige hoofdletters. De versiering van de geschilderde initialen wordt gekenmerkt door speelse spiralen met bloemen en dieren onder bladranken met een gouden achtergrond, geplaatst tegen een gekleurd blok.
Het handschrift is een voorbeeld van een typisch geglosseerd bijbelboek van de late 12de en 13de eeuw en behoort tot een nieuw soort boeken dat in Parijs ontstond in antwoord op nieuwe studie- en onderwijsmethoden. Het boek heeft nog zijn originele, oorspronkelijk wit aluingelooide, leren boekband. Waar het boek gemaakt is, is onduidelijk. Aantekeningen in het Oudengels op de boekband tonen aan dat het in Engeland gebruikt is.

Tekst met diverse glossen uit 13de, enkele aantekeningen uit 14de en 15de eeuw (Eng.) Decoratie: 8 geschilderde initialen, penwerk Handschrift: littera pregotica Boekband: 12de eeuw

Heilig Schrift : Tanach, Bijbel, Koran  (Micha Leeflang), 2016, p. 85, afb.IIMM : illustrated inventory of medieval manuscripts in Latin script in the Netherlands 1 Utrecht, Museum Catharijneconvent = IIMM : inventaire illustré de manuscrits médiévaux = IIMM : illustriertes Inventar mittelalterlicher Manuskripte  (J.P. Gumbert), 2011, nr. 157The layout of the bible gloss in manuscript and early print  (J.P. Gumbert), 1999, p. 12, afb. 5Middeleeuwse boeken van Het Catharijneconvent  (Helen Wüstefeld), 1993, p. 46, cat. nr. 18, afb.Catalogus van de handschriften en boeken van het Bisschoppelijk Museum te Haarlem  (B. Kruitwagen), 1913, p. 2, cat. nr. 4

Ziet u een fout of heeft u extra informatie over dit object?
Laat het ons weten!