Apostel Jacobus de Meerdere
Meester van Elsloo, 1500-1530
Museum Catharijneconvent, Utrecht, ABM bh292

Dit beeld maakt deel uit van een reeks van dertien figuren, bestaande uit Christus en zijn twaalf apostelen. De beeldengroep heeft waarschijnlijk op een hooggelegen balk in een kerk gestaan, triomfbalk genoemd. Apostel Jacobus de Meerdere lijkt naar links te willen lopen, terwijl hij zijn hoofd driekwart naar rechts heeft gewend. Hij heeft een woeste kop met hoge jukbeenderen. In zijn hooggeheven rechterhand hield Jacobus een nu verdwenen pelgrimsstaf.

zaaltekst tentoonstelling

Pelgrims : onderweg naar Santiago de Compostela

2011

Nu te zien

Klooster begane grond Refter

ABM bh292

beeld

Apostel Jacobus Maior

Meester van Elsloo (Opper-Gelre)

1500 - 1529

eikenhout, verf

schenking

1882-03-29

Jacobus Maior is staande voorgesteld, rustend op zijn rechterbeen. Hij lijkt naar links te lopen en heeft zijn hoofd driekwart naar rechts omgewend. Zijn scherp getekende gezicht met de uitstekende jukbeenderen is omgeven door lang krullend haar en een korte baard. In zijn hooggeheven rechterhand houdt hij de staf van een verder verdwenen attribuut. Ook de lager voor het lichaam gehouden linkerhand is grotendeels verdwenen. De apostel staat op een met fijne zigzaggroeven aangeduide grond.

Hij draagt een onderkleed met rechte hals waarboven een opstaand kraagje. Over zijn bovenkleed met platte kraag is een wijde mantel gedrapeerd, die zijn rechterarm bedekt en aan beide zijden ervan afhangt. De linkerschouder is vrij gelaten. Een slip van de mantel hangt over zijn rug. De dikke, gekromde pijpplooien accentueren zijn gebogen linkerknie.

Polychromie:
Sporen witte grond. Roodbruin op de buitenzijde van de mantel (bolus?). Binnenzijde mantel blauw, deels op een roodbruine laag (bolus?).

Techniek:
De kern ligt in het midden aan de achterzijde, mogelijk nog deels in het werkblok. De achterzijde is vanwege een zeer grote noestige plek uitgehold. Die noestige plek correspondeert met een noestige plek aan de voorzijde ter hoogte van het middel. De middenbaan van het haar aan de achterzijde is niet bewerkt. Op het standvlak smalle gutssporen.
Werkbanksporen: boven in het hoofd een klein, ondiep gaatje en rechts in standvlak twee vrij diepe boorgaten (werkbankspoor?).
Voormalige, oorspronkelijke bevestiging: achter in de rug twee gaten van een kram, onder elkaar.

Staat:
Aangevuld: het linkergedeelte van de grond met de rechtervoet (linderhout?); linkerhiel; stukje in scheur rugzijde; stukje in kraag links bij de hals; achterste strook grond en strook rechts (aangelijmd?); twee stukken ingezet in de mantelrand links en in twee plooien rechts. Haar op voorhoofd deels weggegutst. Baard bijgewerkt na beschadiging. Mantel lijkt bijgesneden bij staf. Afgescheurd deel mantel bij rechterhand, vastgezet met houten pen (?). Overlangse spie in scheur ter hoogte van het middel.
Ontbreken: bovenste deel staf (pengat in hand), onderste deel (pengat en spijker in mantelpunt links). Linkerhand (twee gaten in breuk?vlak).
Grote vertikale scheuren in het uitgeholde deel aan de achterzijde. Lichte scheuren in het midden aan de voorzijde en bij de hals.
In het standvlak enkele houtwormgaatjes, vooral in het aangezette deel en in de aangezette voet.
Het beeld is bedekt met een vieze, donkere was/beitslaag.

Zie voor de algemene literatuur ABM bh289.

De linkerhand met een boek en de uiteinden van een pelgrimstaf met kruikje zijn nu verdwenen. Deze waren nog zichtbaar op de foto in Vogelsang 1911.

Van Vlierden: NB: welke aanwijzing is er dat het hier Jacobus Maior betreft? De pelgrimsstaf met kruikje was een latere toevoeging. Kan de staf iets anders dan een pelgrimsstaf zijn geweest, bijvoorbeeld de vollersstang van Jacobus de Mindere of de lans van Philippus?

De Meester van Elsloo : van eenling tot verzameling  (L. Hendrikman), 2019, p. 167A masterly hand : interdisciplinary research on the Late-Medieval sculptor(s) Master of Elsloo in an international perspective : proceedings of the conference held at the Royal Institute for Cultural Heritage in Brussels on 20-21 October 2011  (F. Peters), 2013, p. 26-27, afb. 1.17d en p. 207-213, tekstPelgrims : onderweg naar Santiago de Compostela  (Dirk Aerts), 2011, p. 59, afb.Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent, ca. 1200-1600  (M. van Vlierden), 2004, p. 14, 109, 208, 316, 317, 318, 356, 357, 358, 362, 367A netherlandish Saint Andrew from Cleves  (Sara Jane Pearman), 1980, p. 310-326, m.n. p. 318, afb. 12Meester van Elsloo, Oppergelders beeldsnijder, XVIde eeuw [Horst]  (W.Th.M. Hendriks), 1974, p. 10Herbst des Mittelalters : Spätgotik in Köln und am Niederrhein , 1970, cat. nr. 204Beeldhouwkunst : Aartsbisschoppelijk Museum Utrecht  (D.P.R.A. Bouvy), 1962, cat. nr. 214Onze beeldhouwkunst der late middeleeuwen  (D.P.R.A. Bouvy), 1953, cat. nr. 12Houten beelden : de houtsculptuur in de Noordelijke Nederlanden tijdens de late middeleeuwen  (J.J.M. Timmers), 1949, p. 36-37, afb. 56De middeleeuwsche beeldhouwkunst in de Noordelijke Nederlanden  (D.P.R.A. Bouvy), 1947, p. 189Het Gildeboek : orgaan van het Sint Bernulphusgilde : gedenkboek 1919-1929 , 1929, p.174Holzskulptur in den Niederlanden, 1: das Erzbischöfliche Museum zu Utrecht  (W. Vogelsang), 1911, nr. 98c, pl. XI

Ziet u een fout of heeft u extra informatie over dit object?
Laat het ons weten!