Grafkandelaar
Maasland, ca. 1550
RMCC m49
Verworven met steun van de Vereniging Rembrandt en de Mr. de Gruyterstichting

Deze zware bronzen kandelaar heeft als gedenkteken op het graf van Godfried Dürhold gediend. De stenen sokkel draagt de inscriptie ‘chi.gis.godd(e)froy.du.hold(e) a.15.47’: hier ligt Godfried Dürhold, in het jaar 1547.
Aan de kandelaar is een lezenaar bevestigd. Waarschijnlijk legde de priester hier het boek met de gezangen neer die hij voor de korte gebedsdienst op het graf nodig had.

zaaltekst vaste opstelling

2006

Nu te zien

Klooster begane grond gang Zuid

RMCC m49

verlichting (objectnaam), kandelaar, koorkandelaar, kerkmeubilair, lezenaar

Koorkandelaar met lezenaar, op stenen sokkel waarop "Chi.gis.godd'froy.du.hold' a. 15?7"

onbekend (Maasland)

1547?

brons, gesteente, ijzer

aankoop (aankoop mogelijk gemaakt door de Vereniging Rembrandt)

1984

MvV: transcriptie van de tekst op de sokkel: chi.gis.godd'froy.du.hold' a.15.?7. De letters zijn in reliëf op de sokkel aangebracht en daarna overgetrokken met goudverf.

Caron 1984: een vrijwel identiek exemplaar bevond zich in de coll. Jaarsma. De sokkel ontbreekt en de standaard is minder hoog: 133 cm. Vermoedelijk uit hetzelfde atelier. Gedateerd eind 14de eeuw. Caron denkt laat 15de of begin 16de eeuw.

Aanwinsten 1990: Het Franse dialect van het opschrift bevestigt de herkomst uit het Belgisch Maasgebied. De datering 1547 is vreemd, aangezien de streng gotische ornamenten van de lezenaar. 'Deze decoratie moet op dat moment al sterk verouderd zijn geweest maar bleef bij dit soort kerkmeubilair blijkbaar nog heel lang in gebruik.'

Van Vlierden: Bij vergelijking van RMCC m49 met de foto in Jaarsma 1950 blijkt dat de profileringen en verhoudingen van de twee kandelaars iets verschillen. Het opvallendste verschil is echter de ondersteuning van de lezenaar. Die uit de vm. coll. Jaarsma lijkt een dunne, rechte stang (van koper?), aan het onderuiteinde in een haakse hoek gebogen die is vastgezet aan de kandelaar. De ondersteuning van de lezenaar van RMCC m49 is van smeedijzer, is veel korter en vertoont een spiraal.

In de collectie van dhr. Sol, te 's-Gravenhage (zie brieven d.d. 13 mei en 3 augustus 1997 hangmap) bevindt zich een vergelijkbare lezenaar (zonder kandelaar). De lezenaar is geveild in 1967. Sol kocht de kandelaar aan bij Willem Vredevoogd, antiquair te Amsterdam. Herkomst en datering: Zuidelijke Nederlanden, 15de eeuw. De lezenaar meet h. incl. onderrand ca. 32 cm, br. ca. 43 cm. De maten (de lezenaar van RMCC m49 is h. incl. onderrand 32 cm, br. 42,3 cm) en de decoratie van de lezenaar uit de coll. Sol en de lezenaar van RMCC m49 komen dermate goed overeen, dat het niet onmogelijk lijkt dat beide uit dezelfde gietvorm komen.

Van Vlierden: Transcriptie: in de bovenste lus van de tweede 'g' staat een punt. De punt achter 'du' is in de andere transcripties geïnterpreteerd als '. In reliëf is echter alleen een punt waar te nemen. De 'a' zou een 'n' kunnen zijn. De '?' in het jaartal is zeer beschadigd. In de andere transcripties geïnterpreteerd als '4'.

Transcriptie bij eerste inventarisatie 1984 als: ..Vuurholde..
Tent.cat. Utrecht 1984: transcriptie als: 'chi.gis.dodd(en)frov.du hold(en) a(nno) 1547'.
Caron 1984: Transcriptie: 'CHI. GIS GODDEFROY. DUERHOLDE ANNO 1547'. Het opschrift op de sokkel van de kandelaar geeft aan dat deze gestaan moet hebben ophet graf van Goddefroy Duerholde. De uitdrukking 'chi gis' is een Frans dialect dat voorkomt in de streek van Picardië en de Belgische Maasvallei. Het opschrift zou als volgt vertaald moeten worden: 'hier ligt Goddefroy Duerholde anno 1547'.

Van Vlierden/Defoer: Een mogelijke verklaring van de late datering in combinatie met de streng gotische ornamentiek is, dat men lange tijd dezelfde gietvormen gebruikte. Daarnaast is het niet helemaal uit te sluiten, dat de sokkel later onder de kandelaar is aangebracht. Hiertegen spreekt echter, dat de kandelaar met de sokkel juist de gebruikelijke hoogte heeft. Wellicht is de inscriptie op de sokkel van onze kandelaar later aangebracht. Dit zou echter betekenen, dat de schenker een oude kandelaar geschonken zou hebben, hetgeen voor zover bekend niet gebruikelijk is. In ieder geval is te constateren, dat de lezenaar voorheen wellicht anders was vastgezet. De smeedijzeren steun waarop de lezenaar nu rust, is met één nagel bevestigd in het midden aan de onderzijde van het bovenste blad, door een bestaande driehoekige opening van het traceerwerk heen. Daaromheen bevinden zich restanten van vier andere nagels. De lezenaar is misschien later aan de kandelaar toegevoegd, ofwel de steun ervan is ooit vervangen.

Leven na de dood : gedenken in de late Middeleeuwen  (Truus van Bueren), 1999, cat. nr. 45, p. 49Aanwinsten Nederlandse musea 1960-1990 verworven met steun van de Vereniging Rembrandt en het Prins Bernhard Fonds : een keuze uit dertig jaar , 1990, nr.10: afb.Jaarverslag Rijksmuseum Het Catharijneconvent 1984 , 1985, p. 269Gekocht en gekregen 1979-1984  (Tuuk Stam), 1984, cat. nr. 2Koorkandelaar  (Marlies Caron), 1984, p. 65-67Antiquiteiten : en wat ze ons vertellen  (M. Jaarsma), 1950Koperen lezenaars in protestantse kerken : een onderzoek naar zeventiende- en achttiende-eeuwse geelgieters in Nederland  (Tim Graas)Koperen lezenaars in protestantse kerken : een onderzoek naar zeventiende- en achttiende-eeuwse geelgieters in Nederland  (Tim Graas), p.121-122, afb. 1

Ziet u een fout of heeft u extra informatie over dit object?
Laat het ons weten!