Wondermelk

Wat gebeurt er als je drinkt van dezelfde melk als Jezus? Bernardus van Clairvaux weet het antwoord. Een van de legendes over Bernardus gaat over het visioen waarin Maria aan hem verschijnt als hij ziek is. Uit Maria’s borst komt een straaltje melk dat landt op de lippen van de zieke theoloog. Hij geneest meteen.

Meester van Delft, ca. 1500
Utrecht, Museum Catharijneconvent, ABM s59

voor publicatie

Body language : het lichaam in de middeleeuwse kunst

2020

Nu te zien

Klooster begane grond gang Oost

ABM s59

schildering

Visioen van de H. Bernardus

Meester van Delft (schilder)

1495 - 1504

paneel, olieverf, eikenhout

schenking

1875

Bernardus van Clairvaux krijgt een verschijning van Maria met kind waarbij Maria met haar moedermelk zijn lippen zou hebben bevochtigd.

Wellicht afkomstig uit een Cisterciënzerklooster ? (zie brief Iterson, 16 juni 1953, hangmap).

Het schilderij is nagenoeg identiek (zowel iconografie als afmetingen) met een schilderij dat eveneens wordt toegeschreven aan de Meester van Delft, 15de eeuw, in Metz (Musée d'Art et d'Histoire, inv. nr. 782) (nieuwe inventarisvel; zie foto in hangmap). Volgens Dijon (1953) en Dewez/Van Iterson (1956) is het schilderij in Metz een kopie ('réplique').

LIJST:
Lijst is origineel. Aan rechter zijkant (boven) sporen van bevestiging van scharnier o.i.d.

Toeschrijving:
'Dem Meister von Sankt Severin verwandt' (Dülberg 1903). Noord-Nederlandse, waarschijnlijk Delftse meester (Utrecht 1913). Meester van Delft (Schretlen 1922; Utrecht 1933; Friedländer X (1937) 1973; Hoogewerff 1947; Timmers 1947; Utrecht 1948; Utrecht CM 1948, 'Utrechts meester, genoemd 'de Meester van Delft'; Dijon 1953; Dewez/Van Iterson 1956; Delft 1962; 's-Gravenhage 1963; Bouvy 1965; Delft 1979; Utrecht 1984; Harbison 1991). Delftse meester (Utrecht 1993).

Datering:
Ca. 1490-1520 (Utrecht 1913). Ca. 1503 (Schretlen 1922). Ca. 1500 (Utrecht 1933; Utrecht CM 1948; Dijon 1953; Utrecht 1984; Harbison 1991). Vóór 1500 (Hoogewerff 1947, '(die) tot zijn Stichtsche periode behooren'; Utrecht 1948; 's-Gravenhage 1963; Bouvy 1965). Ca. 1490-1500 (Dewez/Van Iterson 1956). Eind 15de eeuw (Utrecht 1993).

Wetenschappelijk onderzoek: infraroodreflectografie (IRR) uitgevoerd in 1971 door Centraal Laboratorium Amsterdam (nieuwe inventarisvel). Infraroodreflectografie (IRR) uitgevoerd door Molly Faries op 27 februari 1997. Gescande negatiefnummer door RKD Den Haag: MF 1307:1 t/m1308:11.
Op 29 oktober 2013 werd het paneel dendrochronologisch geanalyseerd door Peter Klein. De jongste kernhoutjaarring dateert van 1470. (Regarding the sapwood statistic of Eastern Europe an earliest felling date can be derived for the year 1479, more plausible is a felling date between 1483..1485….1489 + x. With a minimum of 2 years for seasoning an earliest creation of the painting is possible from 1481 upwards. Under the assumption of a median of 15 sapwood rings and 2 years for seasoning a creation is plausible from 1487 upwards.)

Body Language. Het lichaam in de Middeleeuwse kunst  (Annabel Dijkema), 2020, cat. nr. 63Body Language. The body in medieval art.  (Annabel Dijkema), 2020, cat. nr. 63De derde stad van Holland : geschiedenis van Delft tot 1795, deel 1  (Gerrit Verhoeven), 2015, p. 177, afb.Gezien met eigen ogen! : topstukken uit de Middeleeuwen in Museum Catharijneconvent  (Wendelien van Welie), 2014, p. 46-48, afb.Van non tot monnik : zestiende-eeuwse gedaanteverandering  (Micha Leeflang), 2013, p. 19, afb.Nalaten : een bijdrage voor de toekomst : zorgen voor het christelijk erfgoed  (Annabel Dijkema), 2013, p. 45, afb.Het nieuwe Liedboek in woord en beeld  (Jan Smelik), 2013, p. 65, afb.Heilig Utrecht  (Ludo Jongen), 2009, p. 14, afb.Medieval images of Saint Bernard of Clairvaux : illustrations  (James France), 2007, vgl.Lactatio Sancti Bernardi : ein Renaissancegemälde des Christlichen Museums von Esztergom  (Zsuzsa Urbach), 2006Goddelijk geschilderd : honderd meesterwerken van museum Catharijneconvent  (Henri Defoer), 2003, p. 64, afb.De schilderijen van Museum Catharijneconvent  (Jeltje Dijkstra), 2002, p. 69, afb.Flemish beguinages : world heritage  (Suzanne van Aerschot), 2001, p. 14, afb.Heilige Bernardus, ABM s00059  (Barbara Schoonhoven), 1998Altarretabel in der altniederländischen Malerei : Untersuchung zur Darstellung eines sakralen Requisits vom frühen 15. bis zum späten 16. Jahrhundert  (Anja Sibylle Steinmetz), 1995, cat. nr. TB75Middeleeuwse boeken van Het Catharijneconvent  (Helen Wüstefeld), 1993, p. 84, afb.Bernardus dixit : Bernardus van Clairvaux in Martin Luthers werken  (Theo Bell), 1989, afb. omslagGeert Grote en de moderne devotie  (C.C. de Bruin), 1984, cat. nr. 80, afb. 34; voorwerpenlijst p.6, cat. nr. 80De stad Delft : cultuur en maatschappij tot 1572 , 1979, p. 146Christelijke symboliek en iconografie [3de dr. 1978]  (J.J.M. Timmers), 1978, p. 240, afb. 145Early Netherlandish painting, 10: Lucas van Leyden and other dutch masters of his time  (Max Jakob Friedländer), 1973, p. 31, nr. 65, pl. 51Atlas de l'ordre cistercien  (Frédéric van der Meer), 1965, afb. 278Schilderkunst  (Désiré Bouvy), 1965, p. 48-49Kunst uit kerkelijke musea in Nederland  (H.J.A.M. van Haaren), 1963, cat. nr. 8Meesterwerken uit Delft , 1962, p. 11, cat. nr. 4, afb. 3La lactation de Saint Bernard : legende et iconographie  (L. Dewez), 1956, p. 179Saint Bernard et l'art des cisterciens , 1953, cat. nr. 149Schatten der schilderkunst : reproducties in kleurendruk naar werken uit Nederlandse en Vlaamse musea en particuliere verzamelingen : vijftiende reeks  (Herman Hana), 1950, 15, nr. W.B. 113Catalogus schilderijen Aartsbisschoppelijk Museum [1948]  (Antonius Egbertus Rientjes), 1948, p. 48Utrecht's kunst in opkomst en bloei 650-1650 , 1948, cat. nr. 69Symboliek en iconografie der christelijke kunst  (J.J.M. Timmers), 1947, p. 19, afb. 16De Noord-Nederlandsche schilderkunst, deel 1  (G.J. Hoogewerff), 1936, p. 576Die altniederländische Malerei, 10: Lucas van Leyden und andere holländische Meister seiner Zeit  (Max Jakob Friedländer), 1934, p. 47, 127Catalogus der schilderijen Centraal Museum Utrecht [1933] , 1933, cat. nr. 512, afb. 90Der Niederländische Malerei der Spätgotik und Renaissance  (Franz Dülberg), 1929, p. 164Die altniederländische Malerei : die Malerei in Belgien und Holland von 1400-1600  (Friedrich Winkler), 1924, p. 224De Meester van Delft  (M.J. Schretlen), 1922, p. 15Tentoonstelling van Noord-Nederlandsche schilder- en beeldhouwkunst vóór 1575 , 1913, cat. nr. 64Die Frühholländer II : altholländische Gemälde im erzbischöflichen Museum zu Utrecht  (Franz Dülberg), 1904, p. 14, afb. 14

Ziet u een fout of heeft u extra informatie over dit object?
Laat het ons weten!