Tekst
Kruisdraging
Anoniem, ca. 1525
BMH bh3358
In deze vertederende sculptuur zit Christus geknield op de voorgrond terwijl het kruis op zijn schouders drukt. Veronica reikt Christus de zweetdoek inmiddels aan. De beulen hebben daar echter geen tijd voor. Christus wordt geschopt door de soldaat die achter Hem staat. Prominent op de voorgrond ligt het spijkerblok dat Christus’ leed vergrootte. De spijkers van het spijkerblok zijn minutieus uitgesneden in het eikenhout. Opvallend genoeg zijn de houten doornen van de kroon deels uit metaal vervaardigd.
soort tekst
voor publicatie
geschreven in
2011
Huidige locatie
Niet in het museum te zien
Objectnummer
BMH bh3358
Objectnaam
beeld, reliëf, retabel, fragment
Titel
Kruisdraging en ontmoeting tussen Christus met Veronica
Vervaardiger
onbekend (Zuid-Nederland) plaats vervaardiging onzeker
onbekend (Noord-Nederland) plaats vervaardiging onzeker
Datering
1520 - 1529
Materiaal
eikenhout, metaal, verf
Afmetingen
Verwervingsmethode
schenking
Verwervingsdatum
1924-07
Beschrijving
Christus zit geknield op de voorgrond onder het T-vormig kruis. Hij draagt het kruis over zijn linkerschouder en heeft zijn linkerarm om de onderste kruisarm geslagen. Hij houdt in zijn rechterhand de doek, die Veronica aanreikt of terug ontvangt. Veronica knielt rechts op de voorgrond en draagt de doek in beide handen. Christus wordt voortgedreven door twee beulen. De voorste rechts trekt hem voort aan het touw dat om het middel van Christus is bevestigd en waar ook het spijkerblok aan hangt. De beul heeft het touw om zijn schouders gevoerd en houdt het met beide handen vast. De achterste beul, geheel links, schopt Christus met zijn rechtervoet en houdt met zijn linkerhand de bovenste arm van het kruis vast. Op de achtergrond nog vier figuren. In het midden Johannes, die Maria ondersteunt. Maria heeft haar handen gevouwen. Maria Magdalena, rechts van haar, lijkt Maria met haar rechterarm te steunen en brengt haar nu verdwenen linkerhand naar haar gezicht. Geheel links op de achtergrond nog een mansfiguur, mogelijk Simon van Cyrene.
Christus draagt een doornenkroon op het hoofd en een lange tunica, waarvan de brede, geplooide rand de grond bedekt. Veronica, Maria Magdalena en de twee beulen dragen rijke, renaissance kleding. Veronica heeft een tulband met middenversiering en een soort kap met geschulpte rand met achter een kwastje op het hoofd. Haar overkleed heeft een V-hals, korte mouwen met een ingesneden rand en franjes, waaronder siermouwen met een split waar het hemd doorheen is getrokken. Om haar middel een gordel met bloemvormige sluiting waaraan een rozenkrans (?). De rok van het bovenkleed is aan de voorkant bij de knie omgeslagen, waardoor haar onderkleed zichtbaar wordt. De achterste beul draagt een knielang wambuis met ingesneden mouwen, aan de bovenzijde geribbeld, om het middel een riem, waardoor een klauwhamer is gestoken; op het hoofd heeft hij een baret met kinband en opgeslagen, ingesneden rand met naar buitenstaande punten. De voorste beul draagt een wambuis met pofmouwen en borstpantser. Hij heeft een schoudermantel en een geschulpte gordel, en draagt een helm op het hoofd (salade). Maria Magdalena draagt een grote tulband met middenversiering en een bovenkleed met rechthoekige halsuitsnijding, waarin een onderkleed met split en ronde hals en het hemd zichtbaar zijn. Het bovenkleed heeft korte mouwen met franjes, waarin een lange mouw met split, waardoorheen het hemd is getrokken. Maria Magdalena's vlechten hangen over haar schouders en zijn voor haar buik samengeknoopt. Maria draagt een sluier, een lang kleed en een mantel die over het hoofd is geslagen. Johannes is gekleed in een lang gewaad met kraag en een mantel met kraag. Simon van Cyrene draagt een kuitlang tuniek en een hoed met omgeslagen rand. Een zwaard hangt aan zijn zijde. Het schoeisel is breed. De figuren staan op een met smalle groeven aangeduide grond.
Polychromie: Sporen van een witte grond en stukje blauw bij de linkermouw van Veronica. Restje rood op het linkerbeen van de linkerbeul.
Techniek: De kern lag links van het werkblok. De achterzijde is vlak afgewerkt. In het midden van de onderzijde een groot, taps toelopend gat van ruim 1 cm doorsnede. In de achterzijde iets onder het midden een taps toelopend gat van 1 cm doorsnede (voormalige bevestiging voor in altaarkast?). De doornen van de doornenkroon zijn van metaal.
Staat: Vernieuwd zijn het hoofd van Simon van Cyrene en het hoofd en de hals van Maria Magdalena, de rechteronderarm van de linker beul, de neus en de helft van de schijf aan de rechterkant van de helm van de rechter beul, de neus van Veronica, een gedeelte van het touw bij de rechterarm van de beul en een stukje van de sluier van Maria. Afgebroken: de linkerhand van Maria Magdalena (was ingepend); de rechterduim van Maria. Beschadigingen aan de punten van de hoed van de linker beul. Links achter het been van de linker beul lijkt een deel weggebroken (in dit vlak een spijkergat). Midden vooraan in de bodem een afgebroken spijker. Aan de achterzijde zitten vier schroefgaten, waarvan twee modern. Links nog twee gaatjes. In het standvlak rechts van het tapse gat een onregelmatige uitholling met enkele gaten en links van het midden een driehoekige invulling (reparatie) met het oorspronkelijke stuk hout. Verspreid enkele houtwormgaatjes in de achterzijde en in het standvlak.
Opmerkingen
Het reliëf was onderdeel van een passieretabel. Het is stilistisch moeilijk te plaatsen. Opvallend zijn de individueel uitgewerkte, fijne gezichten: de sprekende manskoppen, het verstilde gelaat van Maria. De plooival is vrij vlak. Rondom Christus is de draperie tot een decoratief element uitgewerkt. De rijke Renaissance-dracht met de opengewerkte mouwen duidt op een datering rond 1525.
Stamboek: waarschijnlijk kruiswegstatie, laat-gotisch.
Jaarverslag BMH 1924: reeds vroeger besproken. [mogelijk in het Gildeboek? waarin ook jaarverslagen van het BMH werden gepubliceerd]
Lissabon 1992: Nederlanden, ca. 1525.
Parijs 1993: idem.
Foto in hangmap en op oude inventariskaart: de vrouw rechts op de achtergrond heeft nog haar (later toegevoegde?) linkerhand, die ze haar haar voorhoofd brengt.
Literatuurverwijzingen
Bewogen beweging : beeldengroepen als theater (Herman Pleij), 2016, p.10, afb.
Titel
Bewogen beweging : beeldengroepen als theater
Auteursvermelding
Herman Pleij
Auteur
Herman Pleij
Brontitel (Jrgang, Afl.)
Catharijne : magazine van Museum Catharijneconvent Utrecht (Afl. 2)
Jaar van uitgave
2016
Paginering
10-13
Illustraties
ill.
Annotatie
Met lit.opg.
Te zien op tentoonstelling
De zomer van Herman Pleij (Museum Catharijneconvent, 2016-07-08 t/m 2016-09-04)
Materiaal
artikel
-
Trefwoorden
beeldhouwkunst, exempelen, theater, Maria, leven van, aanbidding der herders, ommegangen, poppen, Christus, bewening van, Heilige Familie, engelen, duivels, spellen/spelen, heiligen, verzamelingen, heiligenlevens, kronieken, passieverhalen, beeldende kunst, Blijde Inkomsten
Geografisch trefwoord
Utrecht, Ieper
Persoon/instelling
Goes, Hugo van der, Steen, Jan Havicksz., Lazarus, Macropedius, Georgius, Filips II, Jezus van Nazareth, Maria
Utrecht und Brabant : künstlerische Wechselbeziehungen 1430-1530 (Dagmar Preising), 2013, p. 62, tekst en noten
Titel
Utrecht und Brabant : künstlerische Wechselbeziehungen 1430-1530
Auteursvermelding
Dagmar Preising
Auteur
Dagmar Preising
Brontitel (Jrgang, Afl.)
Aachener Kunstblätter (Afl. 65)
Jaar van uitgave
2013
Paginering
56-71
Illustraties
ill.
Annotatie
Bibliogr., met noten
Te zien op tentoonstelling
Ontsnapt aan de Beeldenstorm : middeleeuwse beeldhouwkunst (Museum Catharijneconvent, 2012-11-16 t/m 2013-02-24)
Materiaal
artikel
-
Trefwoorden
beeldhouwkunst, kunsthandel, pijpaarde
Geografisch trefwoord
Utrecht, Brabant, 's-Hertogenbosch, Antwerpen, Mechelen, Noord-Brabant, Brussel
Persoon/instelling
Wesel, Adriaen van, Meester van de Utrechtse Stenen Vrouwenkop
J.S. Bach, St. Matthew Passion, BWV 244, The Netherlandish Bach Society, Museum Catharijneconvent (Anique C. de Kruijf), 2011, p. 53, afb.
Titel
J.S. Bach, St. Matthew Passion, BWV 244, The Netherlandish Bach Society, Museum Catharijneconvent
Auteursvermelding
met bijdragen van Anique de Kruijf, Jos van Veldhoven en Isabella van Elferen
Auteur
Anique C. de Kruijf, J. van Veldhoven, Isabella van Elferen
Plaats van uitgave
Herwijnen
Uitgever
Channel Classics
Jaar van uitgave
2011
3
Annotatie
Drie cd's en een tekstboekje in een cassette
Materiaal
compact disc
-
Trefwoorden
evangelie van Mattheus, muziek
Persoon/instelling
Bach, Johann Sebastian
Exemplaarnummer
2011/134Lade A 137
2000 jaar Nederlanders en hun kruistochten (J.J. van Moolenbroek), 2009, p. 174, afb.
Titel
2000 jaar Nederlanders en hun kruistochten
Auteursvermelding
door Jaap van Moolenbroek ; onder redactie van Tanja Kootte, Inge Schriemer, Casper Staal...[et al.]
Auteur
J.J. van Moolenbroek, Tanja Kootte, Inge Schriemer, Casper Staal
Plaats van uitgave
Zwolle
Uitgever
Waanders Uitgevers
Jaar van uitgave
2009
Paginering
170-199
Illustraties
ill.
Reeks
Geloof in Nederland
ISBN
978-90-4002185-5
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
kruistochten, cefaloforen
Geografisch trefwoord
Nederland
Exemplaarnummer
2008/333-06316
Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent, ca. 1200-1600 (M. van Vlierden), 2004, p. 17, 257
Titel
Hout- en steensculptuur van Museum Catharijneconvent, ca. 1200-1600
Auteursvermelding
M. van Vlierden ; met medewerking van H.L.M. Defoer, H.M.E. Höppener-Bouvy
Auteur
M. van Vlierden, Henri L.M. Defoer, H.M.E. Höppener-Bouvy
Plaats van uitgave
Zwolle, Utrecht
Uitgever
Waanders Uitgevers, Museum Catharijneconvent
Jaar van uitgave
2004
Paginering
527
Illustraties
ill.
ISBN
90-400-8873-X
Annotatie
Met bibliogr., regs.
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
beeldhouwkunst
Persoon/instelling
Museum Catharijneconvent
Exemplaarnummer
2004/59300D-301D
Uit het goede hout gesneden : religieuze houtsculptuur uit het Museum Catharijneconvent Utrecht in dialoog met de Gruuthusecollectie (M. Parez), 2004, p. 25
Titel
Uit het goede hout gesneden : religieuze houtsculptuur uit het Museum Catharijneconvent Utrecht in dialoog met de Gruuthusecollectie
Auteursvermelding
[bijdr. Mieke Parez, Stéphane Vandenberghe, Anne van Oosterwijk ; eindred. Lothar Casteleyn]
Auteur
M. Parez, S. Vandenberghe, Anne van Oosterwijk, L. Casteleyn
Plaats van uitgave
Brugge
Uitgever
Gruuthusemuseum
Jaar van uitgave
2004
Paginering
38
Illustraties
ill.
Te zien op tentoonstelling
Uit het goede hout gesneden : religieuze houtsculptuur uit het Museum Catharijneconvent Utrecht in dialoog met de Gruuthusecollectie (Gruuthusemuseum, 2004-01-17 t/m 2004-04-04)
Materiaal
boek
-
Trefwoorden
beeldhouwkunst
Persoon/instelling
Museum Catharijneconvent
Exemplaarnummer
2004/15tent cat
L' art en Hollande au temps de David et Philippe de Bourgogne : trésors du musée national Het Catharijneconvent à Utrecht (Henri L.M. Defoer), 1993, cat. nr. 63
Titel
L' art en Hollande au temps de David et Philippe de Bourgogne : trésors du musée national Het Catharijneconvent à Utrecht
Auteursvermelding
red. H.L.M. Defoer, W.C.M. Wüstefeld ; [met bijdr. van H.L.M. Defoer...et al.]
Auteur
Henri L.M. Defoer, W.C.M. Wüstefeld, C.H.M. Linschoten, Tuuk Stam
Plaats van uitgave
Dijon, Parijs, Zwolle
Uitgever
Institut Néerlandais, Musée des Beaux-Arts de Dijon, Waanders Uitgevers
Jaar van uitgave
1993
Paginering
225
Illustraties
ill.
ISBN
90-6630-452-9
Annotatie
Met reg. en bibliogr.
Te zien op tentoonstelling
L'art en Hollande au temps de David et Philippe de Bourgogne (Institut Néerlandais, 1993-12-09 t/m 1994-01-31)
Materiaal
boek
-
Persoon/instelling
Museum Catharijneconvent
Exemplaarnummer
93/643tent cat
Fasciculus temporum : arte tardo-medieval do Museu Nacional Het Catharijneconvent de Utreque (W.C.M. Wüstefeld), 1992, cat. nr. 84, afb. 135
Titel
Fasciculus temporum : arte tardo-medieval do Museu Nacional Het Catharijneconvent de Utreque
Auteursvermelding
ed. H.L.M. Defoer e W.C.M. Wüstefeld[met bijdr. van H.L.M. Defoer...et al.]
Auteur
W.C.M. Wüstefeld, Henri L.M. Defoer, C.H.M. Linschoten, Tuuk Stam
Plaats van uitgave
Lissabon
Uitgever
Museu Calouste Gulbenkian
Jaar van uitgave
1992
Paginering
225
Illustraties
ill.
Annotatie
Met reg. en bibliogr.
Te zien op tentoonstelling
Fasciculus temporum : arte tardo-medieval do Museu Nacional Het Catharijneconvent de Utreque (Museu Calouste Gulbenkian, 1992-11-26 t/m 1993-02-07)
Materiaal
boek
-
Persoon/instelling
Museum Catharijneconvent
Exemplaarnummer
92/600a300D-301D
Jaarverslag Bisschoppelijk Museum Haarlem 1923, augustus tot einde 1925 , 1926, p. 5
Titel
Jaarverslag Bisschoppelijk Museum Haarlem 1923, augustus tot einde 1925
Plaats van uitgave
Haarlem
Uitgever
Bisschoppelijk Museum Haarlem
Jaar van uitgave
1926
Paginering
8
Illustraties
ill.
Materiaal
boek
-
Persoon/instelling
Bisschoppelijk Museum Haarlem
Exemplaarnummer
BMH 00/1923tijdschriften
Opmerkingen?