Detail van de aanbidding der koningen
Bij gebruik vermelden: Museum Catharijneconvent, Utrecht, foto Ruben de Heer
Bij gebruik vermelden: Museum Catharijneconvent, Utrecht, foto Ruben de Heer
- TekstDrieluik met Aanbidding van de drie koningen
Meester 1518, ca. 1530
ABM s56
Het verhaal van de drie wijzen uit het oosten, ook wel aangeduid als de drie koningen of magiërs, is een zeer populair thema in de beeldende kunst. Opmerkelijk genoeg wordt er over de aanbidding van de koningen in de bijbel weinig verteld.
De scène is hier verdeeld over de drie panelen. Op het linkerluik is koning Baltasar weergegeven en op het rechterluik Jozef. Op het middenpaneel is Maria met het Christuskind afgebeeld. Koning Casper knielt eerbiedig voor hen neer en opent een bokaal. Melchior staat achter hen en heeft ook een geschenk in handen. - soort tekstzaaltekst tentoonstelling
- voor tentoonstellingVerborgen verhalen : oude meesters uit eigen collectie
- geschreven in2011
- Huidige locatieNiet in het museum te zien
- ObjectnummerABM s56
- Objectnaamschildering, drieluik
- TitelDrieluik met Aanbidding der koningen
- Vervaardiger
- Datering1520 - 1525
- Materiaalpaneel, eikenhout, olieverf
- Afmetingen
- middenpaneel104.0 cm
- middenpaneel66.5 cm
- middenpaneel lijst122.0 cm
- middenpaneel lijst85.0 cm
- zijpanelen107.0 cm
- zijpanelen28.5 cm
- zijpanelen lijst122.5 cm
- zijpanelen lijst42.5 cm
- 122.5 cm
- 85.5 cm
- 11.0 cm
- Verwervingsmethodeschenking
- Verwervingsdatum1875
- BeschrijvingHet middenpaneel toont Maria zittend onder een baldakijn in een rijk geornamenteerde renaissance portiek. Met beide handen ondersteunt zij het half opgerichte Christuskind op haar schoot. Eén van de koningen knielt voor het kind en houdt hem een gouden bokaal voor. Achter hen staat een tweede koning met bokaal en scepter. Op het middenplan enige bouwwerken en in de verte een heuvelachtig landschap met herders en schapen. Het landschap wordt voortgezet op de beide zijpanelen. Het linker toont de zwarte koning met bokaal en scepter voor een renaissance ruïne. Achter hem staan drie leden uit het gevolg. Op het rechter paneel is Jozef weergegeven. Hij heeft een zwarte muts tegen zich aangedrukt en steunt op een stok.
- OpmerkingenLIJST:
De gewelfde lijst is origineel (zie ook verslag Reitsma 1993).
De voorstelling gaat vermoedelijk terug op een compositie van Jan van Dornicke, de schoonvader van Pieter Coecke van Aelst. Pieter Coecke heeft waarschijnlijk omstreeks 1527 de werkplaats van Van Dornicke overgenomen (Marlier 1966; Hoste 1986). Van de compositie bestaan vele herhalingen die grotendeels worden toegeschreven aan Pieter Coecke van Aelst of aan zijn atelier. Een exemplaar van het middenpaneel, dat wordt bewaard in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel (inv.nr. 386), wordt toegeschreven aan Pieter Coecke van Aelst zelf (Brussel 1984).
Toeschrijving:
Vroeger toegeschreven aan de Meester van de Utrechtse Adoratie (Dülberg 1903). Nasse ziet verwantschap met Lieven de Vos, die wellicht geïdentificeerd kan worden met de zogenoemde Meester van de Utrechtse Adoratie (Nasse 1910). Pieter Coecke van Aelst (Utrecht 1933). Opnieuw toegeschreven aan de Meester van de Utrechtse Adoratie (Hoogewerff 1939; Utrecht 1948; Antwerpen 1948; Gouda 1951/52; Den Haag 1963). Atelier Jan van Dornicke en Pieter Coecke van Aelst (Marlier 1966). Meester van 1518, alias Jan van Dornicke, en Pieter Coecke van Aelst (Utrecht 1971 ('wellicht m.m.v. Pieter Coecke'); Groningen 1992). Atelier Pieter Coecke van Aelst (verslag Reitsma 1993).
Middenpaneel: Pieter Coecke van Aelst (Friedländer (1935) 1975).
NB. Meester van de Utrechtse Adoratie was een meester van Antwerpse origine en/of scholing, werkzaam omstreeks 1520. Noodnaam n.a.v. het Utrechtse triptiek ABM s56 (Utrecht 1948).
Datering:
Omstreeks 1525 (Dülberg 1903). Omstreeks 1520 (Utrecht 1933; Utrecht 1948; Gouda 1951/52; Den Haag 1963; Groningen 1992).
Natuurwetenschappelijk onderzoek:
Het drieluik werd onderzocht met infraroodrefelectografie (IRR) op 10 juli 1985 door Molly Faries. Originele negatieven bij het RKD Den Haag, negatiefnummers: MF 419:14 t/m 420:2. Ook op 25 januari 1993 werd het paneel bestudeerd met IRR, nu door prof. dr. Van Asperen de Boer (negatiefnummers bij het RKD: AB 1476:11-37 t/m 1478:1-4). In 2013 werd een derde IRR-onderzoek uitgevoerd door Alice Taatgen (Universiteit van Amsterdam) met de OSIRIS (zie Alice Taatgen in Van Welie/ Broekhuijzen 2014). - LiteratuurverwijzingenVan Antwerpen naar Amsterdam : schilderkunst uit de zestiende en zeventiende eeuw (Micha Leeflang), 2023, cat. 22, p. 152-153, afb.From Antwerp to Amsterdam : painting from the sixteenth and seventeenth centuries (Micha Leeflang), 2023, cat. 22, p. 152-153, afb.De zomer van Herman Pleij : 8 juli - 4 september 2016 (Herman Pleij), 2016, p. 7, afb.Gezien met eigen ogen! : topstukken uit de Middeleeuwen in Museum Catharijneconvent (Wendelien van Welie), 2014, p. 90-93, afb.Pokton Trzech Króli z Muzeum Archidiecezjalnego we Wroclawiu : import z kregu antwerpskiego atelier Pietera Coecke van Aelsta (Agnieszka Patala), 2010, p. 52, afb.Jaarboek Nederlandse postzegels 2005 , 2005, p. 74-77De schilderijen van Museum Catharijneconvent (Jeltje Dijkstra), 2002, p. 61- 62, afb.Materieel onderzoek van het 'Drieluik met kruisiging' [ABM s107] toegeschreven aan Pieter Coecke van Aelst (Nora Leemhuis-Cornelissen), 1995, p. 50Von der Erde zum Himmel : Heiligendarstellungen des Spätmittelalters aus dem Suermondt-Ludwig-Museum : eine Ausstellung des Suermondt-Ludwig-Museums im Krönungssaal des Aachener Rathauses 17.Juni-8.August 1993 (Sylvia Böhmer), 1993, vgl., p. 76-77, afb.Materieel onderzoek van de Aanbidding der koningen : een schilderij uit het Catharijneconvent, toegeschreven aan de Meester van 1518 (Monique Reitsma), 1993Het oog van de Meester : oude kunst doorgelicht (Renate Coenraad), 1992, p. 30-33, afb. 11'Waer een paradis' : kloosterleven in Brabant na de Reformatie (Léon van Liebergen), 1987, p. 153, cat. nr. 94Pieter Coecke van Aelst (1502-1550) : leven en werk - kritische studie (O. Hoste), 1986, vgl.Early Netherlandish painting, 12: Jan van Scorel and Pieter Coecke van Aelst (Max Jakob Friedländer), 1975, nr. 149a, afb. 79500 jaar Grote Raad, 1473-1973 : tentoonstelling van Karel de Stoute tot Keizer Karel , 1973Banden met het Zuiden , 1971, cat. nr. 10La Renaissance flamande : Pierre Coeck d'Alost (G. Marlier), 1966, p. 146 vv., 184, 229, afb. 77Kunst uit kerkelijke musea in Nederland (H.J.A.M. van Haaren), 1963, cat. nr. 12Kerst in beeld : kersttentoonstelling , 1951, cat. nr. 8Catalogus schilderijen Aartsbisschoppelijk Museum [1948] (Antonius Egbertus Rientjes), 1948, p. 51-52Kerkelijke kunst : catalogus tentoonstelling Stad Antwerpen , 1948, cat. nr. 843De Noord-Nederlandsche schilderkunst, deel 3 (G.J. Hoogewerff), 1939Die altniederländische Malerei, 12: Pieter Coecke van Aelst, Jan van Scorel (Max Jakob Friedländer), 1935, p. 182Catalogus der schilderijen Centraal Museum Utrecht [1933] , 1933, cat. nr. 505, afb. 97Die Malerei in den Niederlanden, 1400-1550 (Willy Burger), 1925, p. 160Die altniederländische Malerei : die Malerei in Belgien und Holland von 1400-1600 (Friedrich Winkler), 1924, p. 294Zwei Orley-Schüler (W.R. Valentiner), 1905, p. 254-256Die Frühholländer II : altholländische Gemälde im erzbischöflichen Museum zu Utrecht (Franz Dülberg), 1904, p. 15, afb. 17-18
- Opmerkingen?Ziet u een fout of heeft u extra informatie over dit object?
Laat het ons weten!